Morgunblaðið - 30.04.2005, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ÁRSFUNDUR LANDSPÍTALANS
S
etjið ykkur í spor sjúk-
lingsins þegar þið hannið
nýja spítalann ykkar.
Sjúklings, sem er veikur,
er að ganga í gegnum
erfitt tímabil í lífi sínu og þarfnast
þess meira en nokkru sinni að hafa
ættingja sína hjá sér og finnast
hann vera í öruggu og læknandi um-
hverfi,“ sagði Susan Frampton, for-
seti Planetree-samtakanna í Banda-
ríkjunum, sem hélt erindi, í máli og
myndum, á ársfundi Landspítala –
háskólasjúkrahúss í gær. Planetree-
samtökin starfa með sjúkrahúsum
um allan heim að því að bæta að-
stöðu sjúklinga og starfsfólks inni á
sjúkrahúsum, en sjúklingurinn í
miðdepli er sú hugsjón sem sam-
tökin vinna út frá. Enda er það álit
samtakanna, sem sannað hefur verið
með víðtækum rannsóknum, að um-
hverfi húsa og hönnun þeirra skipti
verulegu máli.
Frampton sagði að þegar leitað
hafi verið til sjúklinga varðandi
hönnun og útlit sjúkrahúsa hafi
komið í ljós að þeir lögðu áherslur á
aðra hluti en arki-
tektar og aðrir
sem fyrst og
fremst komu að
slíkri hönnun áð-
ur. „Við þurfum
að hlusta á þá
sem við höfum
tekið of lítið tillit
til til þessa, það
er að segja sjúk-
linganna,“ sagði Frampton.
„Sjúklingarnir eru ekki líkt og
heilbrigðisstarfsmenn daglega í
sjúkrahúsumhverfi og því vanir því.
Það sem heilbrigðisstarfsfólki þykir
eðlilegt að umgangast, eins og ýmis
flókin tæki, snúrur og aðrar lagnir,
geta litið út eins og pyntingartól fyr-
ir sjúklinginn,“ sagði Frampton. Því
væri mikilvægt við hönnun sjúkra-
húsa að slíkt væri sem mest falið,
t.d. í skápum á veggjum.
Þegar farið var að hlusta meira á
sjúklingana kom í ljós að þeir vildu
hafa umhverfið á sjúkrahúsinu
heimilislegt og að mikilvægt væri að
sjúkrahúsið tæki vel á móti þeim. Er
þar t.d. átt við að anddyrið sé nota-
legt og veiti öryggiskennd.
Lýsing hefur áhrif
á batahorfur
Frampton lagði áherslu á nauð-
syn góðrar lýsingar á sjúkrahúsum.
Náttúrulega birtu ætti að nota sem
allra mest við lýsingu enda væri
sýnt að birta hefði veruleg áhrif á
líðan bæði starfsfólks og sjúklinga-
.„Hversu margir hérna inni eru með
flúorljós í loftinu heima hjá sér?“
spurði Frampton á fundinum. „Eng-
inn væntanlega,“ svaraði hún sjálfri
sér og benti á að þetta skipti m.a.
máli þar sem sjúklingar eyða mest-
um tíma á sjúkrahúsinu liggjandi og
horfandi upp í loftið. Frampton
sagði einnig að víða væri farið að
huga að litum á veggjum og lofti og
myndum sem hefðu róandi áhrif á
sjúklingana. Tónlist hefði einnig góð
áhrif og það bæri að nýta, sjúklingn-
um til góða. Þá nefndi hún að teppi
væri hægt að leggja á sjúkraganga í
stað gólfdúka. Það drægi verulega
úr hávaða.
Frampton sagði að hönnun
sjúkrahúsa ætti að miða að því að
ættingjar sjúklinga gætu verið sem
mest hjá þeim. Eldhús, tvíbreið rúm
á sjúkrastofum og góðar setustofur
væru þegar orðnar að veruleika
víða.
Sex manna stofur sjaldséðar
„Ég sá á skoðunarferð minni um
spítalann ykkar að þið eruð með
nokkur einbýli, einnig tvíbýli og svo
líka stofur fyrir sex sjúklinga,“ sagði
Frampton. „Það sést orðið sjaldan,“
bætti hún við. Sagði hún ástæðuna
m.a. þá að sífellt væri gerð meiri
krafa á trúnað við sjúklinga, sem
ómögulegt væri að framfylgja bak
við eitt léreftstjald.
Ræddi hún um kosti einbýla fyrir
sjúklinga, þar sem hagur sjúklings-
ins væri hafður að leiðarljósi, t.d.
með því að gera ættingjum kleift að
dvelja hjá sjúklingnum.
Frampton sagði að nýjar hug-
myndir gengju út á að hjúkr-
unarstöðvar, eða vaktherbergi, þar
sem starfsmenn á ákveðnum sjúkra-
göngum héldi fyrir, væru brotnar
upp. Vinnustöðvar starfsfólksins
væru minni og færðar nær sjúkling-
unum. Í ljós hefur komið að hennar
sögn, að ef sjúklingur sér hjúkr-
unarfræðinginn sitja við vinnu sína
skammt frá sér, minnkaði álag á
starfsfólki verulega hvað varðar
beiðni um aðstoð frá sjúklingum.
Frampton sagði að með því að
skapa út frá þessum þáttum það
sem hún kallaði læknandi umhverfi,
hefði árangur orðið margvíslegur.
„Eitt atriðið er ánægja sjúklinga og
starfsfólks,“ sagði Frampton. Annað
væri minni hætta á meðferð-
armistökum, t.d. lyfjagjöfum, sér-
staklega þegar sjúklingar fengju
góðar upplýsingar um sjúkdóm sinn
og þá meðferð sem þeir ættu fyrir
höndum á sjúkrahúsinu. „Þá hafa
mörg sjúkrahús sem við höfum unn-
ið með komist að því að það kostar
ekki meira að byggja og reka spítala
í þessum anda en hefðbundin
sjúkrahús,“ sagði Frampton.
Susan Frampton segir sjúklinga vilja heimilislegt umhverfi á sjúkrahúsum
„Er einhver með flúorljós
í loftinu heima hjá sér?“
Máli skiptir að að-
standendur sjúkra
geti dvalið hjá þeim á
sjúkrahúsinu og þarf
að taka tillit til þess í
hönnun spítala. Sunna
Ósk Logadóttir sat
ársfund LSH þar sem
framtíðarspítalinn var
til umræðu.
sunna@mbl.is
Sama starfsstöð hjúkrunarfræðinga – fyrir og eftir breytingu. Á myndinni til hægri er umhverfið orðið mun heimilislegra enda innréttingar í þeim anda
sem fólk á að venjast inni á heimilum og lýsingin sömuleiðis. Breytingar sem þessar geta haft mikil áhrif á líðan bæði starfsfólks og sjúklinga.
Susan Frampton
MAGNÚS Karl Magnússon, sér-
fræðingur í blóðmeinafræði, hlaut
vísindaverðlaunin 2005 sem af-
hent voru á ársfundi Landspít-
alans í gær. Verðlaunin nema 2,5
milljónum króna og voru veitt úr
verðlaunasjóði í læknisfræði sem
stofnaður var af læknunum Árna
Kristinssyni og Þórði Harðarsyni
fyrir um 20 árum. Fyrsta styrk úr
sjóðnum hlaut Ingileif Jónsdóttir,
líffræðingur og ónæmisfræð-
ingur, á síðasta ári.
Magnús Karl hefur verið sér-
fræðingur í blóðmeinafræði á
blóðmeinafræðideild og erfða- og
sameindalæknisfræðideild við
Landspítalann frá árinu 2002, eða
þegar hann kom heim að loknu
sérnámi og vísindastörfum í blóð-
meinafræði við National Institute
of Health (NIH) í Maryland í
Bandaríkjunum. Magnús Karl út-
skrifaðist úr læknadeild Háskóla
Íslands árið 1991 og þrátt fyrir
ungan aldur hefur mikið verið
vitnað í hans rannsóknir í erlend-
um tímaritum. Eru skráðar um
400 tilvitnanir.
Við afhendingu verðlaunanna í
gær kom fram að rannsóknir
Magnúsar Karls í Bandaríkjunum
hefðu verið vel heppnaðar. Ein-
angraði hann sjúkdómsgen í hvít-
blæði og sýndi fram á lykilhlut-
verk þessa gens með því að flytja
það inn í músamódel og framkalla
þannig sjúkdóminn. Sýndi Magn-
ús fram á notkunarmöguleika
sérhæfðs lyfs gegn þessu sjúk-
dómsgeni og notaði það síðan í
meðferð á sjúklingi með góðum
árangri.
Magnús Karl segir í samtali við
Morgunblaðið það vera mikinn
heiður fyrir sig að taka við verð-
laununum. Hann taki við þeim
fyrir hönd þeirra á spítalanum
sem stunda rannsóknastörf. Mik-
ilvægt sé að einblína á þau störf á
tímum niðurskurðar í heilbrigð-
iskerfinu. Segir Magnús Karl
starfsbræður sína binda miklar
vonir við byggingu nýs hátækni-
sjúkrahúss og í tengslum við það
verði vonandi reist öflugt lífvís-
indasetur í samstarfi við Háskóla
Íslands.
Magnús Karl þakkar þeim Árna
og Þórði fyrir að hafa komið
verðlaunasjóðnum á laggirnar á
sínum tíma. Þeir hafi sýnt þar
mikla framsýni. „Það er frábært
tækifæri að fá að gera hluti sem
annars hefði ekki verið unnt, bæði
með því að komast í kynni við
starfsbræður erlendis og kynna
sér nýjar rannsóknir og að-
stæður,“ segir Magnús Karl sem
ætlar að nota verðlaunin fyrst og
fremst til vísindastarfa, flytja inn
í landið nýja þekkingu, tækni og
aðferðafræði í krabbameinsrann-
sóknum, en starf hans í dag snýst
aðallega um grunnskilning á eðli
krabbameina.
Magnús Karl hefur verið virkur
í að afla styrkja og stofna tengsl-
anet vísindamanna. Hann stýrir
nú stórri rannsókn sem snýr að
þróun á svonefndum genaör-
flögum til sjúkdómsgreininga.
Rannsóknin er unnin í samvinnu
við líftæknifyrirtæki og banda-
rískan háskóla með styrk frá
tækniþróunarsjóði upp á 30 millj-
ónir króna. Markmiðið er að bæta
sjúkdómsgreiningu og fá mark-
vissari meðferð fyrir krabba-
meinssjúklinga.
Þá er Magnús þátttakandi í
samevrópskum hópi sem vinnur
að þróun á genaörflögutækni til
sjúkdómsgreiningar og tekur
einnig þátt í norrænum ráð-
gjafahópi vísindamanna á sviði
rannsókna á krabbameinsgenum
af flokki svonefndra týrósín
kínasa.
Magnús Karl Magnússon fékk vísindaverðlaun verðlaunasjóðs í læknisfræði
Mikill heiður
og gefur frá-
bær tækifæri
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Magnús Karl Magnússon (t.v.) tekur við hamingjuóskum með verðlaun-
in frá Jóhannesi M. Gunnarssyni, settum forstjóra Landspítalans.
Morgunblaðið/Þorkell
ENGINN gerði ráð fyrir að sameining
sjúkrahúsanna í Reykjavík tækist átaka-
laust, sagði Jón Kristjánsson heilbrigð-
isráðherra á ársfundi Landspítalans í
gær en á fundinum var sérstaklega litið
til þess að fimm ár eru nú liðin frá sam-
einingu sjúkrahúsanna.
Í erindi sínu sagði ráðherrann að
þjóðin bæri mikið traust til heilbrigð-
isþjónustunnar í landinu og mikilvægt
væri að svo yrði áfram. Kom hann í kjöl-
farið inn á gagnrýni á yfirstjórn spít-
alans sem áberandi hefur verið í fjöl-
miðlum í vetur. „Ég vona og þykist sjá
þess merki að menn vilji setja niður
deilur sínar og ég bið um að það verði
gert. Og ég bið jafnframt um að menn
finni sér vettvang til að leysa ágrein-
ingsmál sín. Þar verður hver maður að
sýna sanngirni.“
Benti hann á að nú væri nauðsynlegt
að endurnýja húsakost spítalans, bæði
vegna sjúklinganna og starfsmannanna
og til að bæta reksturinn. Sagði hann
stóran áfanga hafa orðið á fimmtudag,
er samkeppnishópum hafi verið afhent
gögn til skipulagningar svæðisins.
„Það sem næst kemur í minn hlut sem
heilbrigðisráðherra er að berjast fyrir
því á hinum pólitíska vettvangi að sam-
fella verði í uppbyggingarferlinu. Þar
mun ég gera mitt til að tryggja að fram-
vindan verði í samræmi við þær áætlanir
sem menn hafa stillt upp.“ Jón tók fram
að þó að hann notaði orðalagið að „berj-
ast fyrir málinu“ teldi hann ekki að
ágreiningur væri um verkið.
Biður menn
um að setja
niður deilur