Morgunblaðið - 30.04.2005, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 23
ERLENT
Kíktu á neti›
www.das.is
Hringdu núna
561 7757
-dregi› í hverri viku
bifreiðar í vinninga
Ford Mustang
10
Kauptu miða
núna!
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
D
A
S
27
49
9
4
/2
00
5
3 milljónir í skottið að auki ef þú átt tvöfaldan miða
APÓTEK OG HEILSUBÚÐIR
Góð heilsa gulli betri
Búast má við því að „sedrus-viðarbyltingin“ í Líbanon,sem hratt af stað brottförsýrlenska hernámsliðsins,
muni hafa áhrif á innanlandsstjórn-
mál í Sýrlandi. Svo gæti farið að
næsta einræðisstjórnin sem fellur í
Miðausturlöndum yrði klíka Bashars
Assads í Damaskus. Sumir fullyrða
þó að Assad muni takast að höfða til
þjóðerniskenndar og þjappa lands-
mönnum saman með því að benda á
utanaðkomandi ógnir. Hann muni
brýna fyrir landsmönnum að standa
saman gegn hugsanlegri árás Banda-
ríkjamanna.
Baath-flokkurinn, sem einokar
völdin í Sýrlandi, heldur landsfund í
júní og hafa ráðamenn látið í það
skína að þar verði samþykktar um-
bætur, jafnvel frjálsar kosningar og
umbætur í mannréttindamálum.
Hugveitan ICG, sem starfar í Bruss-
el og rannsakar alþjóðamál, segir að
stjórn Baathista sé nú orðin einangr-
aðri en nokkru sinni. Frakkar, sem
réðu yfir Sýrlandi og Líbanon á ár-
unum milli heimsstyrjaldanna
tveggja, eru fullir efasemda um um-
bótavilja Baath-manna og ICG
spurði franskan embættismann álits.
„Þetta er spillt, úrelt stjórn sem
hagar sér eins og glæpaflokkur og
hún getur ekki gert umbætur á
sjálfri sér,“ svaraði maðurinn. „Þetta
er eina ríkið á svæðinu þar sem ekki
hefur verið stigið eitt einasta skref í
átt til nútímavæðingar stjórn-
málakerfisins.“
Veikburða stjórnarandstaða
lýðræðissinna
En heimildarmenn eru hins vegar
sammála um að stjórnarandstaða
lýðræðissinna sé svo veikburða og
njóti svo lítils álits meðal almennings
í Sýrlandi að hún ógni ekki Assad.
Engu breytir þótt talið sé víst að
þorri almennings vilji lýðræð-
isumbætur, frelsi og aukin mannrétt-
indi auk þess sem spilling verði upp-
rætt og kjörin bætt. Þess vegna er
ekki hægt að slá því föstu að umskipti
séu í nánd þótt teiknin virðist vera á
lofti.
Leiðtoginn í Damaskus heitir að
vísu Assad (ljón) eins og faðirinn
slungni og grimmi, Hafez Assad, sem
lést árið 2000. En sonurinn hefur
hvorki reynst vera ljón né refur og
reynsluleysi hans er sagt hafa orðið
ríkinu dýrkeypt.
Hinn ungi Assad er sagður bera
ábyrgð á því að Sýrlendingar hrundu
af stað örlagaríkri atburðarás í Líb-
anon í fyrra með því að misnota völd
sín til að framlengja kjörtímabil hins
kristna lepps síns í forsetaembætt-
inu, Emile Lahouds. Þá sagði for-
sætisráðherrann, Rafik Hariri, af
sér, snerist nú gegn Sýrlendingum
en var myrtur í febrúar sl. að margra
áliti að undirlagi Sýrlendinga. Líb-
anar höfðu fengið sína þjóðhetju og
þorri þjóðarinnar sameinaðist um að
hylla hann látinn. Sýrlendingar voru
búnir að láta hrekja sig út í horn.
Assad er einnig kennt um að Sýr-
lendingar reyndu blekkingaspil
gagnvart Bandaríkjastjórn. Þeir
leyfðu hermdarverkamönnum ísl-
amista frá ýmsum arabalöndum að
fara um Sýrland inn í Írak til að berj-
ast þar gegn bandarískum hermönn-
um í von um að Bandaríkjamenn
gæfust upp og yfirgæfu Írak með
sneypulegum hætti. Þannig yrði best
komið í veg fyrir að Bush forseti og
stjórn hans reyndi næst að koma á
stjórnarskiptum í Sýrlandi. En jafn-
framt var reynt að blíðka Banda-
ríkjamenn með því að afhenda þeim
upplýsingar um alræmda al-Qaeda
liða.
Hrynur veldi alavíta?
Ef til vill verður niðurstaðan að
Assad verði fórnað, fleygt fyrir lýð-
inn en Baath-flokknum tekst að
hanga á völdunum. Assad-fjöl-
skyldan er úr röðum minnihlutahóps
alavíta, sértrúarhóps sem flestir
múslímar líta á sem villutrúarmenn,
og merki eru um að forsetinn sé nú
að reyna að efla enn hlut hennar í
æðstu embættum. Þeir sem sjá fyrir
sér að niðurlagið í Líbanon geti graf-
ið undan Assad segja að súnnítar,
mikill meirihluti þjóðarinnar, líti á
alavíta sem valdaræningja og séu
óþreyjufullir að rétta hlut sinn.
Valdakerfi Sýrlands er afar flókið,
sambland af stalínisma og ætt-
bálkaveldi þar sem leiðtoganum út á
við er hampað af miklum móð með
myndum og persónudýrkun, eins og
stjórnmálafræðingurinn Fouad
Ajami bendir á í grein sinni í tímarit-
inu Foreign Affairs. Það er mjög
ógegnsætt eins og í fleiri einræð-
isríkjum araba og því segja sérfræð-
ingar snúið að átta sig á því á hvaða
sviðum forsetinn hefur raunveruleg
völd og hvar hann er viljalaus leik-
brúða annarra.
Oft hefur verið talað um að Assad,
sem er um fertugt og menntaður í
Bretlandi, vilji framfarir en aðrir sem
til þekkja fullyrða að hann hafi fyrst
og fremst í huga að tryggja völd sín
og sinna manna. Umbótavilji Assads
sé ekki annað en fögur orð sem hann
flíki í von um að umbótasinnar og
vestræn lýðræðisríki hiki við að grafa
undan honum. Hitt er staðreynd að
borgararnir hafa síðustu mánuði ver-
ið hvattir til þess að koma með um-
bótatillögur og ýtt hefur verið undir
stofnun allmargra hópa sem hafa
varfærnislega sett fram hugmyndir
um opnara og lýðræðislegra sam-
félag. Oft er þó eins og vinstri höndin
viti ekki alveg hvað sú hægri er að
gera. Ýmist er beðið um gagnrýni og
pólitískum föngum sleppt eða settar
eru hömlur við gagnrýni og útifundir
mótmælenda leystir upp með mikilli
hörku.
Stjórnvöld í Sýrlandi höfðu síðan
um 1990 stýrt að mestu grönnum sín-
um í Líbanon, að vísu „með fjarstýr-
ingu“ eins og það var orðað, inn-
lendum leppum, en haft upp úr
krafsinu bæði pólitísk áhrif og ekki
síst, peninga. Ekki veitti af. Efna-
hagur Sýrlands hefur áratugum sam-
an verið meira eða minna lamaður
vegna framtaksleysis og spillingar.
Líbanskir bankar hafa að miklu leyti
séð um fjármálastarfsemina. Sýr-
lendingar hafa haft umtalsverðar
tekjur af olíuvinnslu en talið er að
innan fárra ára hætti þeir að vera
sjálfum sér nógir á því sviði, lindirnar
fara þverrandi.
Horfurnar eru því ekki bjartar til
langs tíma í hinu steinrunna sam-
félagi Assad en hvað tekur við næstu
mánuði? Stjórnmálaskýrendur
egypska vikuritsins Al-Ahram
Weekly segja að eitt af áhyggjuefn-
um ráðamanna í arabalöndunum sé
að líklega viti menn ekki sitt rjúkandi
ráð í Damaskus og því sé ekki hægt
að treysta neinu sem þaðan komi.
Stefnan geti tekið kúvendingum frá
degi til dags.
Senn mun koma í ljós hvort stjórn-
völdum í Damaskus tekst að standa
af sér storminn sem þeirra eigin mis-
tök og herská stefna Bandaríkja-
manna, krafan um lýðræðisumbætur,
hafa í sameiningu vakið. En enginn
vafi er á því að Assad forseti hefur
ekki efni á að gera mörg mistök í við-
bót.
Fréttaskýring | Talið er að staða Bashars Assads Sýrlandsforseta hafi veikst við brottför sýrlenska
hersins frá Líbanon. Kristján Jónsson kynnti sér skrif sérfræðinga um málefni Sýrlands
Hvorki ljón né refur
Reuters
Sýrlendingar veifa þjóðfánum og mynd af Bashar Assad forseta á útifundi í
Damaskus fyrir skömmu. Hann varð samt sem áður að láta undan alþjóð-
legum þrýstingi og kalla herlið sitt heim frá Líbanon.
kjon@mbl.is
’Umbótavilji Assads séekki annað en fögur orð
sem hann flíki í von um
að umbótasinnar og
vestræn lýðræðisríki
hiki við að grafa undan
honum. ‘