Morgunblaðið - 30.04.2005, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 35
Í MÍNUM huga hefur barátta
verkalýðshreyfingarinnar alltaf
haft pólitíska vídd. Barátta fyrir
mannsæmandi launum og bættum
kjörum er samofin baráttu fyrir
réttlátu samfélagi, þar sem jafn-
rétti og samstaða með þeim sem
minna mega sín eru grundvall-
aratriði. Það er held-
ur ekki óeðlilegt að
margir þeirra sem
eru í forystuhlutverki
í verkalýðshreyfing-
unni finni sér samleið
í stjórnmálaflokkum
sem hefur þessar
hugsjónir verkalýðs-
hreyfingarinnar að
leiðarljósi, hvaða
flokkur sem það er.
Mér er mætavel ljóst
að þessi samleið er
ekki alltaf auðveld;
stjórnmálaforingjar verða stund-
um að gera málamiðlanir og hafa
hliðsjón af öðrum viðfangsefnum
en þeim sem eru efst á dagskrá
launafólks og samtaka þeirra og
með sama hætti geta verkalýðs-
félögin ekki tekið mið af því í sinni
kjarabaráttu hvaða flokkar eiga
aðild að ríkisstjórn hverju sinni,
svo dæmi sé tekið. En það skiptir
öllu máli að milli aðila sé trúnaður
og menn geti treyst hverjir öðr-
um, viti af grundvallargildunum,
virði þau og tali hreint út um þau
ágreiningsmál sem upp koma.
Orðum Ingibjargar
Sólrúnar má treysta
Slíkt samstarf áttum við mörg í
verkalýðshreyfingunni m.a. við
Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur meðan
hún var borgarstjóri.
Við áttum með henni
fundi þegar efni stóðu
til, álitamál voru rædd
hreint út, en hún var
alltaf málefnaleg og
við gátum treyst orð-
um hennar og for-
ystuhæfni. Slík sam-
skipti milli
verkalýðshreyfingar
og forystumanna í
stjórnmálum eru í
mínum huga afar mikilvæg, ekki
síst á okkar tímum þegar auðgild-
ið virðist sett ofar manngildinu og
æ fleiri tala purkunarlaust eins og
peningar séu æðsti mælikvarði
allra hluta.
Grundvallargildi jafnaðarstefn-
unnar, til dæmis um jafnan rétt til
menntunar og heilbrigðisþjónustu
– óháð efnahag, eru að verða
feimnismál í opinberri umræðu.
Allt samfélagið virðist meira og
minna vera í einkavæðingarvímu.
Eftirlaunafrumvarpið
og Samfylkingin
Baráttan fyrir launajafnrétti,
fyrir mannsæmandi lágmarks-
launum, eðlilegum og jöfnum líf-
eyrisréttindum og að lög séu virt
á vinnumarkaði skiptir ekki minna
máli nú en hún gerði í upphafi síð-
ustu aldar. Þetta verða for-
ystumenn jafnaðarmanna að
skynja ef gagnkvæmt traust á að
haldast með þeim og verkalýðs-
hreyfingunni.
Þeim mun alvarlegra er þegar
þeir missa sjónar á grundvall-
argildum og láta lokka sig inn í
ólýðræðisleg vinnubrögð eins og
gerðist við vinnslu eftirlaunafrum-
varpsins alræmda á síðasta ári.
Ég verð að játa að þá var mér al-
gerlega nóg boðið og efaðist jafn-
vel um framtíðargrundvöll þessa
flokks, þegar núverandi formaður
Samfylkingarinnar gat týnt hug-
myndafræðilegum grundvelli sín-
um svo auðveldlega.
Ingibjörgu Sólrúnu er treyst-
andi til samráðs og forystu
En hver sá sem fylgist með
vinnubrögðum ríkisstjórnarinnar,
sem fyrir löngu er farin að virða
hagsmuni og óskir launafólks að
vettugi, hlýtur að óska þess að í
næstu kosningum verði umskipti í
stjórnmálum landsins – að ný við-
mið og nýjar áherslur jöfnuðar og
lýðræðislegra vinnubragða verði
ráðandi í ríkisstjórn. Það breytir
miklu í mínum huga að Ingibjörg
Sólrún skuli gefa kost á sér til for-
mennsku í flokknum. Þar fer
stjórnmálamaður sem ég treysti
til að halda gildi jafnaðarmanna í
heiðri, virða af heilindum mik-
ilvægi samráðs og samræðu, en
hafa um leið til að bera þá fram-
sýni og dirfsku sem nýir tímar
krefjast.
Þess vegna hélt ég áfram í
flokknum og hvet alla flokksmenn
til að taka þátt í formannskosn-
ingum Samfylkingarinnar og veita
Ingibjörgu Sólrúnu brautargengi.
Í baráttu fyrir betra samfélagi
Eftir Gylfa Arnbjörnsson
Gylfi Arnbjörnsson
’Ég hvet samfylking-arfólk til að taka þátt í
formannskjöri og kjósa
Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur.‘
Höfundur er félagi í Samfylkingunni.
an sólarhringinn. Það skipti mig líka
miklu máli að vera í návígi við vís-
indamennina, sem komu frá öllum
löndum við Norður-Atlantshafið, ræða
við þá, fylgjast með vinnu þeirra, og
skoða það sem þeir tosuðu upp úr
djúpunum.
Mér var boðið af stjórn verkefnisins
að taka þátt í þessum leiðangri. Fyrr á
öldum var það ekki óalgengt að lista-
maður væri hafður með í langferðir, til
að skrásetja og teikna allt mjög ná-
kvæmlega. Ég hafði auðvitað frjálsar
hendur með það sem ég vildi gera. En
það er rétt, að með því að mála hafið í
öllum sínum sérkennilegu myndum var
ég auðvitað að skrásetja það á minn
hátt.
Hvort vatnslitamyndirnar mínar af
hafinu eru vísindaleg skrásetning á
hafinu skal ég ekkert um segja, en
þetta var alltént mjög ánægjuleg ferð.
Það var ánægjulegt að skiptast á hug-
myndum við vísindamenn og komast
að því að þeir beita skapandi hugsun á
mjög svipaðan hátt og listamaður ger-
ir, til að finna lausnir á vandamálum
og leiðir til að skapa eitthvað nýtt.“
talað um Ísland, og vinir mínir og ætt-
ingjar hafa sumir komið hingað marg-
oft, bæði í tengslum við fiskveiðar og
annað. Ísland var því alltaf ævintýra-
land í mínum huga; – rómantískt æv-
intýraland. Mér fannst sú hugmynd
hjálpa mér talsvert við að höndla það
sem mér fannst eiga að vera íslensk
stemmning.“
Hafið er eins og
önnur náttúra
Fyrr en varir er samtal okkar Opdahls
komið út í hafsauga í orðsins fyllstu
merkingu, – á því hefur þessi norski
rómantíker fest stóra og mikla ást, og
dvöl hans á Atlantshafshryggnum á
rannsóknarskipi var mikið ævintýri.
„Fólk spyr mig hvort það hafi ekki
verið ömurlega leiðinlegt og niður-
drepandi að vera svo löngum stundum
úti á sjó, þar sem ekkert væri að sjá. Í
mínum augum var það heillandi, því
hafið er eins og önnur náttúra, sí-
breytilegt eftir aðstæðum. Birtan, veð-
ur og vindar gefa því nýtt svipmót á
hverjum degi. Það var útbúin fyrir mig
lítil vinnustofa og þar gat ég unnið all-
huga mér í langan tíma, og hef vel
grundaða og skýra mynd af henni áður
en ég hefst handa. Þá kemur annað afl
til sögunnar, sem er samtal mitt við
verkið, meðan það er að mótast, og
það getur tekið á sig ýmsar myndir,
þótt hugmyndin í höfði mínu sé skýr.“
Ævintýraland Björns
í Brekkukoti
Enn höfum við ekki talað um mjög
sérstakan hluta sýningar Ørnulfs Op-
dahls hér, en það eru myndskreytingar
hans við norska útgáfu á Brekkukots-
annál Halldórs Laxness í þýðingu
Tone Myklebost, sem kom út í Noregi
á aldarafmæli skáldsins 2002. „Halldór
Laxness er eitt af mínum uppáhalds-
skáldum. Þegar Norski bókaklúbb-
urinn vildi gefa út nýja vandaða útgáfu
af Brekkukotsannálnum á aldarafmæli
Halldórs var ég beðinn að mynd-
skreyta bókina. Ég hef ekki mynd-
skreytt margar bækur um dagana, en
var auðvitað himinlifandi að vera beð-
inn um þetta. Ég hafði aldrei komið til
Íslands, og fannst þetta erfitt þess
vegna. En í Vestur-Noregi er mikið
ef það héti ekki neitt. Í dag leita
landslagsmálarar frekar í það smáa;
lýsa nafnlausri náttúru, einfaldri og
flókinni í senn. En hvað er landslags-
málverk í augum Ørnulfs Opdahls?
Hvernig upplifir hann sína kúnst?
„Ég mála nánast aldrei úti í nátt-
úrunni. Langoftast eru verk mín eins
konar endurminning af upplifun, –
jafnvel langt aftur í tímann. Ég hef þó
alltaf skissubók með mér á ferðum
mínum úti í náttúrunni, hvort sem það
er á landi eða hafi. Ég geri skissur og
skrifa minnispunkta. Þessar skissur
gætu síðar meir orðið að verki; – eða
ekki. Skissurnar eru bara til að styðja
við minnið, því ég mála allt eftir minni.
Þegar ég stend frammi fyrir nátt-
úrunni sé ég hundruð þúsunda smáat-
riða sem trufla mig. En þegar ég hef
bæði séð og upplifað þarf ég tíma fyrir
þá upplifun til að gerjast með mér, og
þá verður hún einbeittari og skarpari.
Þannig fer hún frá mér aftur í skýrara
formi. Í olíumálverkinu vinn ég hægt,
og nota fremur hráa tækni. Í vatnslit-
unum er ég hins vegar fljótur. Ég er
þá búinn að byggja myndina upp í
ríðarlega mikið til að ná
málverki. En það gekk
g gat hreinlega ekki mál-
nn að því árum saman að
ð að því að höndla þessa
úru. Það var svo ekki fyrr
níunda áratugarins að
g vera kominn á sporið.
mig líka á því, að í raun-
ta ekki um það að mála
dslagið þarf að hafa sest
þess að maður geti mál-
n sem ég eyddi í tilraunir
smálverk var sá tími sem
ti til að búa svo vel um
hún kæmi frá mér aftur á
m ég var sáttur við og
ur.“
landslag
álara
ga sér langa hefð í lands-
nu. Þótt dánarvottorð
smálverksins – og reynd-
s sjálfs, ef út í það er
argoft verið gefið út á
íðustu aldar segir Opdahl
ina aldrei hafa rofnað í
r okkur skiptir auðvitað
ns og þið Íslendingar,
brotna náttúru. Þetta
ndslag hlýtur alltaf að
rans á einhvern hátt.
ka enn mikla ánægju af
nni og landslagsmálverk-
skapar, og þegar ég sýni
á að lýsa hrifningu sinni
upplifunum og sýn á
andslagsmálverkið hefur
stakkaskiptum frá því
og raunsæið í því er ekki
áður. Þó finnst mér oft
tímavilltur að vera að
sem svo margir lista-
n mér hafa fengist við, en
a bara. Þetta er mitt
.“
m um landslagsmálverkið
ð hefur þróast í gegnum
yrr einkenndist það af
vipmóti fjalla, dala, skóga
sem auganu var beint að
á daga voru orð Tómasar
undssonar líka eins konar
andslag væri lítils virði
Morgunblaðið/Þorkell
„Fólk spyr mig hvort það hafi ekki verið ömurlega leiðinlegt að vera svo löngum stundum úti á sjó, þar sem ekkert væri að sjá.“ Ørnulf Opdahl í Norræna húsinu.
s Opdahls
mig
loknu náminu í Frakklandi. Þar sé
tekið tillit til ýmissa annarra þátta
en einkunna, þar á meðal árang-
urs í viðburðum sem þessum.
„Þetta er víst mjög gott til
dæmis á umsókn til Harvard-há-
skóla,“ segir Sigrún, sem útilokar
að sjálfsögðu ekki að hún reyni að
komast í nám þar í framtíðinni.
„Það gæti verið, en ég er ekki
viss. Einhvern tíma kannski.“
hönd-
rd
rðlaun
rammi-
ningar-
ún seg-
sér ef
skóla-
óla að
a alþjóðastofnana
la NATO
Morgunblaðið/Þorkell
r, sem stundar nám í París, var verðlaunuð
nu ungs fólks á vegum Harvard-háskóla.