Réttur - 01.06.1948, Page 4

92
RÉTTUR
náði aðeins til nokkurra þúsunda, hljómgrunn hjá hundr-
uðum milljóna. í formálanum að útgáfunni 1872 kveður
Engels svo að orði, að meginatriði þau, sem sett voru fram
í ávarpinu, væru jafnrétt og þau Iiefðu verið í upphafi, —
enda þótt hagnýting þessara meginreglna liljóti jafnan að
mótast af sögulegum aðstæðum ;i hverjum tíma, svo sem
fram sé tekið í sjálfu ávarpinu. Þessi orð Engels eiga jafnt
við í dag eins og þá. Kommúnistaávarpið kveður að vísu
ekki endanlega á um öll atriði marxismans eða frelsisbaráttu
alþýðunnar. Sumt fær ákveðnara snið og afdráttarlausari
orðun síðar, eins og t. d. kenningin um valdatökuna og
ríkisvaldið o. fl. (sbr. rit Marx um Parísarkommúnuna).
Hitt er þó meira furðuefni, að einmitt í Kommúnistaávarp-
inu má finna vísi að ýmsum kennisetningum marxismans og
leninismans, sem eru ekki settar fram fyrr en löngu síðar.
Sýnir það bezt, hve höfundar þess liafa lagzt djúpt í skilgrein-
ingu sinni á auðvaldsskipulaginu, því að þótt margar breyt-
ingar hafi á því orðið síðan, er megineðli þess þó samt við
sig. Það er þessi djúpi þjóðfélagslegi skilningur, sem veldur
því, að Kommúnistaávarpið á enn fullt erindi til manna, er
önnur svipuð rit frá sama tíma eru löngu dauð og úrelt.
Því er jrað, að segja má um höfunda þess. líkt og Þorsteinn
Erlingsson kvað um Brandes, og með meira rétti;
Þú lagðir í bardagann ungur og einn;
um óvinaherinn þú spurðir ei neinn;
þú vissir hann varð ekki talinn.
Hvar eru þeir foringjar lið þeirra og lönd?
nú lifir Jrað eina, er gekk Jrér á hönd,
og enginn sér út yfir valinn.
Lenin Iiefur skipt sögu hinnar sósíalísku hreyfingar í
þrjú megintímabil. Fyrsta tímabilið nær frá 1848 til 1871,
er verkamenn Parísar hófu uppreist sína. Annað tímabilið