Réttur - 01.06.1948, Page 35

RÉTTUR
123
fjöreggjum þjóðarinnar úr helgreipum erlendra trölla, eins
og dæmið um Gullfoss sannar, og í heild verður að segja, að
gæfa íslands varð á þessum áratugúm nógu rík til þess að
hindra það, að erlent auðvald fengi vald til þess að hag-
nýta sér fossorku íslands í sína þágu. Til þess að ná þeim
árangri hjálpaðist að lögeggjan skálda, árvekni ágætra al-
þingismanna og ættjarðarást þjóðarinnar.
Þessarar baráttu er þörf að minnast nú, því að löngum
var liún tvísýn. Annars vegar eggjaði stórhugurinn til
lúnna djörfustu og skjótustu framkvæmda, sem þjóðinni var
hrýn þörf á, en kostuðu hana frelsið, — fjármagn erlendra
auðhringa freistaði, — einstaklingar með þjóðinni girntust
fríðindin, sem í boði voru, — og á yfirborðinu átti þetta að
skapa vaxandi velmegun og framfarir. Hins vegar vöruðu
þeir menn, sem umfram allt vildu tryggja ísland fyrir Is-
lendinga, við því að veita erlendu auðvaldi ítök í atvinnu-
rekstri landsins, sýndu fram á með hliðsjón af stóriðjuþróun
auðvaldslandanna, bvað í vændum væri, ef voldugum er-
lendum auðhringum væri hleypt hér inn.
í baráttunni um, hvora leiðina skyldi fara, voru háð hin
harðvítugustu „einvígi" í kvæðum milli beztu skálda vorra,
Einars Benediktssonar annars vegar og Þörsteins Erlings-
sonar og Stephans G. Stephanssonar liins vegar, og lengstu
máladeilur á Alþingi, sem orðið bafa um nokkurt mál, að
stjórnarskrármálinu undanteknu, deilurnar um fossamálið
á þingunum 1917—1923.
I. Deilan um „draumsjónina"
Einar Benediktsson boðar þjóðinni í dásamlegum „ís-
)andsljóðum“ sínum Irelsið af fargi fátæktarinnar með öll-
um þeim eldmóði, stórbug og trú á mátt hinnar borgaralegu
byltingar, — tækninnar í þjónustu auðsins, — sem einkenndi
beztu brautryðjendur þeirrar stefnu á 18. öld, — mennina,