Réttur - 01.06.1948, Page 48

r
136 RÉTTUR
áliti 1919, og eru í þeim nefndarálitum m. a. hinar merki-
legustu upplýsingar um sölu á helztu fossum og ám lands-
ins frá 1896 til 1917 í hendur erlendra fossafélaga.
Meirihluti fossanefndar, þeir Bjarni frá Vogi, Guðmund-
ur Björnsson og Jón Þorláksson, leggur til að tryggja vald
ríkisins yfir liagnýtingu fallvatnanna og eru fylgjandi eigna.
rétti þess einnig.
Minnililutinn, Sveinn í Firði og Guðm. Eggerz, voru
eindregið fylgjandi algerum eignarrétti einstaklinga ;i fall-
vötnunum og gerðu ráð fyrir því, að erlent fjármagn gæti
fengið sérleyl'i til virkjunar.
Lágu nú mörg frumvörp fyrir þinginu 1919, bæði frá
meirihluta og minnihluta. Var síðan mynduð samvinnu-
nefnd í fossamálinu á því þingi og lagði meirihluti hennar
(þeir Þorl. Jónsson, Kr. Dan., Gísli Sv., Karl Ein., Bj. frá
Vogi, Björn Kristj., Bj. R. Stef., Guðjón Guðlaugs., Sigur-
jón Friðj., Hjörtur Snorrason) fram frumvarp um vatns-
orkusérleyfi, og var innihald þess að afgreiða virkjunarmálið
þannig, að valdið í því væri ríkisins, en fresta eignarréttar-
málinu. Átti með þessu að stöðva fossabraskið í bráð.
Var nú háð hörð barátta um að lá þessi sérleyfislög sam-
j)ykkt og hafði Bjarni frá Vogi forustuna. En Sigurður Stef-
ánsson (frá Vigur) bar fram tillögu um að taka málið út af
dagskrá og fresta þannig enn einu sinni þessú máli.
Bjarni frá Vogi deilir þá í ræðum sínum mjög harðlega
á þá, sem standa gegn Jrví að ríkið eitt hagnýti fallvötnin
(jg vilja enn fresta því að banna útlendum eigendum hag-
nýtingu jjeirra. (Nýlega hafði þá „Dagsbrún“, blað Ólafs
Friðrikssonar, upplýst, að einn forráðamaður „Fossafélagsins
ísjand“ hefði tilkynnt í Kaupmannahöfn, að félagið ætti
’/ju hluta fossaflsins á landinu.)
í ræðu sinni um málið 18. sept. 1919 segir Bjarni frá
Vogi, er liann ræðir kost Jress að ríkið virki:
„Ef ríkið stendur fyrir, metur það ekki sitt afl dýrara fyrir almenn-
ing en nauðsyn krefur. En sé það erlent gróðafélag, selur það kraft-