Réttur - 01.06.1948, Qupperneq 55

RÉTTUR
143
ytra táknið um stórhug og framfarir íslendinga í atvinnu-
lífinu. Hve stolt var ekki kynslóð feðra vorra yfir þessu
Grettistaki, er hún liafði lyft, jafnvel þótt fátæktin neyddi
hana til þess að kaupa gamla togara, sem Bretar voru
að losa sig við. Frelsisást og þjóðarstolt endurspeglaðist
jafnvel í nöfnum togaranna, sem ýmist báru heiti forn-
kappanna, guða þeirra eða þjóðhetjanna sjálfra, allt til Jóns
forseta.
Með skefjalausum þrældómi togarahásetanna (engin
,,vökulög“) og illri aðbúð þeirra og með íágu kaupi verka-
fólksins, sem við fiskverkun vann, tókst togaraeigendum að
græða nokkurt fé á þessum toguruni, og gekk þó á ýmsu.
Þegar stríðið hófst 1914, vænkaðist nokkuð fjárhagslega út-
litið, einkum að svo miklu leyti sem síld og fiskur voru seld
til Þýzkalands um Noreg. 1916 bönnuðu Bretar þessa verzl-
un og knúðu íslendinga til þess að selja sér allan fiskinn með
lágu verði, er Jaeir ákváðu sjálfir, en kaupa kolin til reksturs-
ins dýrt. Varð þá lítill fengur að eign togaranna, og næsta ár
knúðu Bretar íslendinga til Jiess að selja þá alla út úr land-
inu til Bretlands og Frakklands.f Þannig fór um fyrstu við-
* Ýmsum Islendingum var þá ljósl, hvers koriar kúgun brezka stórveldið
var að beita ísland. l’að notaði þá sem oftar hótunina um stöðvun á flutn-
v ingum nauðsynja til landsins eða hækkaði þær svo í verði, að nægði til að
kyrkja atvinnurekstur íslendinga.
„Vísir“ segir í ntstjórnargrein 3. apríl 1916:
„Með því að binda útflutning salts og kola hingað til lands því skil-
yrði, að engin matvæli verði flutt til Norðurlanda og Hollands og
leggja við háar sektir (tvöfalt hæsta verð útfluttu vörunnar) ætla
Bretar sér að koma í veg fyrir það, að Þjóðverjar fái héðan nokkur
matvæli. Og vafalaust má telja, að þeir liefti einnig útflutning ann-
arra afurða vorra, sem Þjóðverjum geta að gagni komið, svo sem lýsis
og ullar."
29. júlí 1916 birtir „Vísir" grein undir fyrirsögninni:
„Yfirgangur Breta.
Nýjar kröfur.
ABflutningur til landsins d kolutn, síldartunnum og salti stöðvaöur
um stund."