Réttur - 01.06.1948, Síða 59

RÉTTUR
147
hefur vægðarlaust féflett íslendinga í kaupurn á síldarlýsi.
Fyrir kreppuna var verðið á síldarlýsi 440 kr. tonnið (1928
og 1929) samkvæmt hagskýrslunum. „Unilever" notar sér
kreppuna til þess að l'ella verðið á síldarlýsi þannig, að næstu
árin er verðið sem hér segir: 1930: 340 kr. 1931: 140 kr.
1932: IfiO kr. 1933: 180 kr. 1935: 230 kr. 193fi: 340 kr. 1937:
400 kr. 1938: 250 kr. 1939: 360 kr. Þegar stríðið skellur á
1939, er verégð ekki orðið aftur það, sem það var fyrir
kreppuna. „Unilever“-hringurinn kemur hins vegar sterk-
ari út úr kreppunni en liann var áður, enn fleiri auðfélög
hafa þá sameinazt í hringnum, enn fleiri fvrirtæki verið
keyjtt ujdjd.* (5g þegar menn skyldu ætla, að hringur þessi
hafi verið neyddur til þess að greiða fullt verð fyrir síldar-
lýsið, — þegar stríðið kom, — þá lætur hringurinn bara
brezku ríkisstjórnina í krafti hernáms íslands fyrirskipa Is-
lendingum verðið á síldarlýsi. Allt stríðið, að meðtöldu ár-
inu 1945, fá íslendingar aðeins 38 sterlingsjDund fyrir smá-
lestina af síldarlýsi. Hvað ,,sannvirðið“ var sést, þegar niark-
aðurinn er orðinn frjáls af ensk-amerísktt einokunarbönd-
unum, Þá kemttr í ljós, að verðið 1945 er yfir 60 sterlings-
jDttnd og 1946 raunverulega yfir 100 jDttnd og 1947 allt ujdjd
í 130 til 140 pund.
En ár eftir ár fá Bretar það með baktjaldamakki í gegn,
að þeim er selt íslenzkt síldarlýsi langt fyrir neðan sannvirði.
Samtímis er einhver ósýnileg hönd, sem hindrar það, að
íslenzka ríkið lái að koma sér ujdjd herzluverksmiðju sjálft,
þrátt fyrir margfaldar lagasamþykktir.
Ef til vill eru beinar hótanir settar fram á bak við tjöldin.
Ef til vill lióta Bretar refsiaðgerðum, hvað ísfisklandanir
snertir, ef íslendingar ætla að gerast óháðir brezka feiti-
hringnum ineð því að herða sjálfir síldar- og hvallýsi sitt og
geta þá selt það, hvert sem þeir vilja, og fengið hærra verð
fyrir það?
Um þennan hring má lesa í grein í Rétti, 30. árg„ 2. iiefti (1916).