Réttur - 01.06.1948, Side 62

150
RÉTTUR
inn safnaðist saman, stundum í svo ríkum mæli, að enska
auðmannastéttin ætlaði að kafna í allsnægtum og sá þá enga
aðra leið en lækka verðið á afurðum „leiguliðanna“ á Is-
landi eða Malajalöndum, svelta þá með verðfallinu, en píska
inn lijá þeim vextina af okurlánunum og láta þá borga sér
liátt verð fyrir iðnaðarframleiðslu Breta eftir scm áður. Af-
leiðingin var, að þegar alþýðan framleiddi sem mest, varð
hún sjálf að þola skort, en auðvaldið bre/.ka lierti tökin á
landi hennar á meðan. Slíku ástandi — afleiðingum auð-
valdskreppunnar — lýsti Jóiias frá Hriflu svo 1931 (12. sept.
í ,,Tímanum“), að sveitafólkið yrði að neita sér um allt
„nema að lialda við starfskröftum og greiða vexti og afborg-
anir af skuldum". Og þetta vildi þá einn helzti „vinstri“
leiðtogi borgaraflokkanna á íslandi telja eðlilegt, þegar er-
lent auðvald lækkaði aðalútflutningsvöru íslands Um meir
en helming í verði. Við erlenda auðvaldinu og blóðskatti
Jress mátti ekki snerta, „höfuðbólið“ varð að fá sitt „pund
af kjöti“ að Shylocks sið, þótt svo verðmæti peningánna
hefði tvöfaldazt eða þrefaldazt við verðfall afurðanna.
Þegar íslenzkir sjálfstæðismenn (gæsalappalausir) börð-
ust gegn arðráni Dana og því þýlyndi, er ]:>;i var reynt að ala
upp hjá íslendingum, kunnu þeir að lýsa þessum verzlunar-
háttum. Guðbrandur Vigfússon lýsti þeim m. a. þannig í
„Sjálfsforræði":
„íslendingar hafa j>\ í goldið hinn dýrasta skatt, sem lagð-
ur verður á eitt land, Jreir voru hjá Danmörku eins og leigu-
liðar hjá stórbúum, eins og jrau gerðust fyrr á öldum. Þó
kotungurinn ynni baki brotnu, sá hann aldrei ávöxt verka
sinna, og öll hans hagsæld rann að höfuðbólinu, sem átti
al-Jt saman, kú og karl, sem í kotinu bjó. Höfuðbóndinn
Lók Jrá björg, sem liann átti, él' jtað var meir en til eins máls,
tók af honum snemmbæra kú á veturnóttum, en gaf honum
gelda í staðinn, en ól hann svo aftur á góunni, hann og
hans hyski, jregar matlaust var orðið í koti karls og allt
ætlaði út af að deyja, áleit svo kotungurinn hinn sem 1 íf-