Réttur - 01.01.1962, Blaðsíða 54

54
k u t r u u
komiö frá almáltugri hendi sjálfs guödómsins — og laka í staðinn
hinn losaralega og hættulega hugsunarhátt borgaralegra viöskipla.
Þeir voru tímar, er fólk gat einfaldlega ekki ímyndað sér, að horg-
arinn gæti nokkru sinni haft umsjá alls efnahagslífsins. En það hafa
stærri breytingar átt sér slað í mannkynssögunni: Kró-magnon-
veiðimennirnir viku fyrir akuryrkjumönnum, því næst skákaði iðn-
aðurinn akuryrkjunni til ldiðar, og nú er iðnaðurinn að sínu leyti
að þoka fyrir vísindunum. Vísindastörf eru í senn sjálfboðavinna
og félagsleg starfsemi, en einmitt þessir drættir vinnunnar einkenna
kommúnismann. Fyrir 20 árum fjallaði ég um þetta í bókinni Þjóð-
félagslegl hlutverk vísinda, þar sem ég komst svo að orði:
A3 viðleitni sinni eru vísindi kommúnismi. I visindum hefur mönn-
um lærzt að aga sjólfa sig undir sameiginlegt markmið ón þess að
missa einstaklingssvip afreka sinna.
En það sem máli skiptir er að framkvæma, ekki fiytja staðhæf-
ingar. Hinn mikli Bacon sagði:
Ég treysti mönnum til að trúa því, að þetta cr ekki skoðun til að
hafa, heldur verk, sem ber oð vinna.
Að vísu hafa margir erfiðleikar verið á götunni, og þeir verða
fleiri, áður en á leiðarenda er komið. En maðurinn hefur alltaf
sigrazt á erfiðleikum, og það eru þeir sigrar, sem skapa framfarir.
„Hitt hygg ég, ud' ið'ubrœðralag — „classpolitik“, „bolshevisme“ — verði
næsta stig, lielzt um allan heim, og að það, með vaxandi skilningi, leiði til sam-
vinnu jrá samkeppni manna milli, ]>vi sérhver „stétt“ jinnur sjálf bezt, hvar
sinn slcór kreppir u'ð, og gctur valið vegi til úrbóla, án þess réttur hluti hinna
„stéttanna“ sé jyrir borð borinn, sé vilji og skynsemi látin ráða, en ekki at-
kvœðamagn, þó sumar „stéttir“ þurji alveg að ajnema, t. d. hermannanna. —
„Lýðrwði“, sem er hreint og beint, hejur þunn kost yjir annað jyrirkomulag,
að þa'ð er eins konar „alþýðuskóli" mannanna í uð búa saman sem sanngjarn-
ast og hagjeldast. Gerir auðvitað glappaskot, og j>au kanske grimmileg, en gcl-
ur ekki slengt skuldinni aj sér á „œðri völd“. Verður sjáljt að duga eða drep-
ast á eigin ábyrgð.“
Stephan G. Stephansson: Urlausn. Drög til ævisögu, bls.
85. — 1922.