Réttur - 01.08.1971, Blaðsíða 4

tapa einu þingsæti. Var Framsókn ótvírætt
grunuð um græsku af róttækum kjósendum
og hlaut því þá aðvörun, sem dugði.
Einu sigurvegarar kosninganna verða því
þau öfl, sem áður voru sameinuð í Alþýðu-
bandalaginu sem samfylkingarsamtökum og
gengu nú til kosninga með svipaða róttæka
stefnuskrá: Alþýðubandalagið og Samtök
frjálslyndra og vinstri manna (hér eftir nefnd
Samtökin). Þau komu út til samans með 26
prósent atkvæða og 15 þingmenn, — en
höfðu áður klofin við kosningarnar 1967
17,6% atkvæða og 10 þingmenn.
Hér er því um straumhvörf að ræða. Það
sem veldur er róttæk uppreisn æsku og al-
þýðu gegn afturhaldsstefnu, sem einkennist
af undirlægjuhætti við erlent vald og fjand-
skap við alþýðu manna.
Alþýðubandalagið kemur út úr kosning-
unum með 17,2% atkvæða og 10 þingmenn,
— hefur yfirunnið allan þann klofning, sem
á því hefur verið reyndur sem sósíalistískum
flokki og hefur hærri hlutfallstölu en fyrir-
rennarar þess, þegar undan eru skilin mesm
sigurárin 1942—49 og 1956. Og sigur Al-
þýðubandalagsins er því meiri og traustari
sem flokkurinn fær nú 7 kjördæmakjörna
þingmenn í 6 kjördæmum og hefur verklýðs-
flokkur aldrei náð slíkri fótfestu í kjördæm-
unum fyr. A Austurlandi fer flokkurinn úr
18,8% árið 1967 upp í tæp 26% atkvæða
og Lúðvík Jósepsson fær nú annan þing-
mann með sér, en Framsókn missir sinn
forna meirihluta í sterkasta kjördæmi sínu.
A Suðurlandi fær flokkurinn 15,1% allra at-
kvæða, hæstu atkvæða- og hlutfallstölu, er
fengist hefur þar á svo róttækan flokk nokkru
sinni og var þó við að eiga einn af sterkustu
þingmönnum Alþýðubandalagsins, er gengið
hafði í lið með Alþýðuflokknum, en nýgræð-
ingar í þingframboðum að mestu í forsvari
fyrir Alþýðubandalagið. Og þannig má rekja
124
í hverju kjördæminu af öðru. Og það sem
úrslitum réði vegna fjöldans er að í
Reykjavík, þar sem G-listi Alþýðubandalags-
ins hafði aðeins 5423 atkvæði 1967, fær hann
nú 8851 atkvæði (20% allra atkvæða) eða
50% aukningu frá síðustu þingkosningum
— og Svava Jakobsdóttir, er svo drengilega
hafði gengið til liðs við flokkinn, fer inn
á þing sem landskjörin með þeim Magnúsi
og Eðvarð kjördæmakjörnum.
Samtökin unnu mikinn og óvæntan sigur.
Auk mikils persónulegs sigurs Hannibals á
Vestfjörðum, er rétt að leggja áherzlu á þá
aukningu, sem varð samanlagt í Norður-
landskjördæmi eystra þar sem Alþýðubanda-
lagið og Samtökin koma út með 2604 at-
kvæði (23%) samanlagt, en Alþýðubanda-
lagið hafði 1967 1571 atkv. (15%). En ef
til vill sýnir þó sú staðreynd að Samtökin
fá yfirgnæfandi meirihluta fylgis síns (5584
atkv.) í Reykjavík og Reykjanesi, þar sem
aðstaða þeirra til fylgisöflunar með blaðakosti,
fundum eða persónulegum áhrifum var
hverfandi, að það er hinn sterki, róttæki
vinstri straumur, uppreisn æsku og alþýðu,
sem flytur þeim sigurinn.
Kosningasigur alþýðunnar varð svo mik-
ill, að ýmislegt samstarf með Ihaldinu, er
ýmsa hafði dreymt um fyrir kosningar, reynd-
ist óhugsandi: Samstjórn Ihalds og Framsókn-
ar hefði orðið pólitískt sjálfsmorð fyrir
Framsókn, samstjórn Samtakanna með Al-
þýðuflokk og Ihaldi varð óframkvæmanleg
sökum hinnar róttæku öldu, er risið hafði.
I fyrsta skifti í sögunni voru verkalýðs-
flokkar (þrír) samanlagt sterkari en Ihaldið,
þó litlu munaði: 36,53% á móti 36,20%. Og
Alþýðubandalagið var með hvorum hinna
smærri verklýðsflokka sem var sterkara en
Framsókn. Myndun íslenzkrar alþýðustjórnar,
— eins og verkamaður kallar hana í Tím-
anum, — varð óhjákvæmileg.
1