Réttur - 01.08.1971, Side 36

ÚR ÁLÖGUM
Sundurlausir þankar um
menningararf og manngildismat,
um álagamátt auóvalds og
hugsjónatryggó alþýóu
I
Handritin eru að koma heim.
En hvað um anda þeirra, boðskapinn, sem þau
fluttu? Hvernig gengur að varðveita hann eða
vekja að nýju?
Hver var hann?
Látum þann Dana svara, sem kom „þegar Fróni
reið allra mest á“, — sem lærði íslenzku vegna
„Hugsjón Njálu er ekki höjdinginn, ekki
stórbóndinn, ekki smábóndinn, ekki farmað-
urinn, ekki riddarinn, ekki klerkurinn. Hver
er hún þá? MAÐURINN, gceddur atgervi
og mannkostum.”
Einar Ólafur Sveinsson, prófessor:
Á Njálsbúð.
Eddanna og íslendingasagnanna. Rasmus Kristján
Rask skrifar:
„Það skal vera min huggun og gleði að læra
þetta mál og sjá af ritum þess, hversu menn hafa
fyrrum þolað andstreymi og með hreysti klofið
það. Ég læri ekki íslenzku, til þess að nema af
henni stjórnfræði eða hermennsku eða þess konar,
en læri hana til þess að geta hugsað eins og
maður, til þess að útrýma þeim kotungs- og kúgun-
aranda, sem mér hefur verið innrættur með upp-
eldinu frá blautu barnsbeini, til þess að stæla hug
og sál, svo að ég geti gengið i hættur óskelfdur,
og að sál min kjósi heldur að segja skilið við
líkamann en að breyla út af því eða afneita, sem
h.'.n hefur fengið fulla og faota sannfæringu um,
að sé satt og rétt.“
Mat manngildisins ofar öllu öðru, ofar auði og
tign, hefur verið aðal Islendinga allt fram á þessa
öld. Bandarískur menntamaður, sem hér dvaldi á
striðsárunum síðari, sagði v:5 kunningja sinn: ,,Það
156