Réttur - 01.08.1971, Blaðsíða 20

styrjöldinni milli Suðurríkjanna og Norður-
ríkjanna 1861—1865. Ein af afleiðingum
þeirrar styrjaldar var, að þrælahaldi var aflétt
með tilskipun Abraham Lincolns 1863.
Þetta var vissulega mikilvægur atburður
frá bæjardyrum blökkumanna séð og fyrstu
árin eftir styrjöldina komust þeir sums staðar
til nokkurra áhrifa í stjórnmálum, einkum í
bandalagi við og sem bakhjarl hinna herskáu
innrásarmanna að norðan. Þetta stóð þó ekki
lengi, því að brátt tók hin gamla yfirstétt við
stjórn á ný og gekk hún að því með oddi og
egg að gera að engu í verki þau pólitísku
og borgaralegu réttindi, sem blökkumenn
höfðu fengið formlega viðurkennd. Það yrði
of langt mál að rekja þá sögu hér, en aðferð-
irnar voru hinar hugvitsamlegustu og ekki
skirrzt við að beita hinum örgusm lögleysum,
þótt þess væri raunar ekki alltaf þörf, því
að dómstólarnir, jafnvel hæstirétmr voru hin-
um hvím öfgamönnum jafnan innan handar,
ef á þurfti að halda.
Þjóðfélagsaðstaða blökkumanna batnaði
því lítið eftir 1865. Þeir voru frjálsir að nafn-
inu til, en flestir þeirra lifðu við hin bágusm
kjör, annað hvort sem landbúnaðarverka-
menn eða sem leiguliðar og bændur á smá-
kotum. Stjórnvöld landsins létu sér þetta
ástand mála í léttu rúmi liggja. Þau litu ekki
á það sem þjóðfélagslegt vandamál á lands-
mælikvarða og lém stjórnir hinna einstöku
ríkja um að „leysa" það hverja á sínum stað.
Þessi stefna eða stefnuleysi gat að sínu leyti
staðizt meðan allur þorri blökkumanna bjó
á afmörkuðu svæði í Suðurríkjunum, en þeg-
ar blökkumenn tóku að flykkjast hópum sam-
an til iðnaðarborga Norðurríkjanna á fyrsta
og öðmm áratug þessarar aldar breyttist þetta.
Það sem áður hafði virzt staðbundið vanda-
mál var nú orðið þjóðfélagslegt vandamál á
landsmælikvarða. Það ástand, sem þarna
skapaðist, hefur síðan verið við lýði og virð-
140
ist nú vera komið í óleysanlegan hnút, þannig
að eina ráðið til að leysa hann er að höggva
á hann. Það er hinu kapitaliska ríkisvaldi
Bandaríkjanna hins vegar fyrirmunað að
gera vegna eðlis síns og uppruna. Saga síð-
usm 50 ára er sagan um það hvernig hóg-
tærum réttlætiskröfum blökkumanna hefur
verið mætt með loforðum, undanbrögðum,
svikum og nýjum loforðum og síðan koll af
kollL
í heimsstyrjöldinni síðari börðust banda-
rískir blökkumenn við hlið hvítra landa sinna
gegn þýzka nazismanum og hinni japönsku
heimsvaldastefnu og þeir voru mærðir sem
hetjur. Það hefði því mátt ætla að tekin yrði
upp ný stefna í réttindamálum blökkumanna
eftir stríð, og það land, sem telur sig for-
ysmríki lýðræðisaflanna í heiminum, sýndi
í verki, að blökkumenn hefðu ekki bara
skyldur við ríkið heldur nytu einnig borgara-
legra réttinda á við aðra þegna ríkisins. Og
ekki er fyrir það að synja, að ýmislegt var
gert af hálfu stjórnvalda til að tryggja réttar-
stöðu blökkumanna á ýmsum sviðum, þótt
um það flest megi hafa orðin of seint, of
lítið. Einn merkasti áfanginn í barátm
blökkumanna eftir stríð náðist 1954 þegar
Hæstirétmr Bandaríkjanna kvað upp þann
úrskurð, að aðgreining barna í skólum eftir
litarhætti væri stjórnarskrárbrot. Með þess-
um úrskurði var vissulega rofið stórt skarð
í varnarlínu hinna hvím ofstækismanna. En
það hefur sannazt hér eins og svo oft áður,
að orðin ein hrökkva skammt, ef ekki kemur
til markviss viðleitni þeirra, sem með völdin
fara, til að uppfylla gefin fyrirheit. Þótt sam-
skólar hvítra og svartra séu komnir á víða í
Bandaríkjunum hefur úrskurður Hæstaréttar
verið hunzaður í ýmsum Suðurríkjanna og
farið í kringum bókstaf laganna á ýmsan
hátt. Eftir að Nixon tók við völdum, er
ekki annað sýnna, en að hann hafi gefizt
J