Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 23

var byggt upp gengdi þeim tilgangi að
stemma stigu við framsókn þjóðfrelsisafla í
nýlendum Asíu og Afríku og tryggja völd
leppstjórna nýlenduherranna.
Við skulum síðan athuga hvernig til hefur
tekizt að varðveita forræðið á þennan hátt.
Satt að segja rekur hver bresturinn annan í
þessu forræðisneti. I því sambandi nægir að
stikla á stóru og nefna örfá nöfn:
Alvarlegasti og fyrsti bresturinn er sigur
kínversku byltingarinnar, þegar fjórðungur
mannkyns rýfur skarð sem að undanförnu
hefur birzt hvað áþreifanlegast. Þá má nefna
ósigra franská nýlenduveldisins í Indó-Kína
og Alsír, flótta Breta frá hverju Afríkuríkinu
á fætur öðru og nú síðast sjáum við fram á
að sjálfur verndari gömlu nýlenduveldanna,
Bandaríkin, sem þurft hafa að axla byrðarnar
verða að láta undan síga: nægir í því sam-
bandi að nefna Kúbu, Víetnam og nú síðast
Chile, þar sem auðhringarnir verða að láta
sér nægja að beita efnahagsþvingunum.
Á hinn bóginn í Evrópu hefur gjörsamlega
orðið að gefa upp drauminn um endurheimt
landanna í Austurvegi.
Afturhaldsöflin í heiminum urðu því að
reka sig harkalega á og standa blóðug upp
fyrir axlir áður en jxúm skildist að ekki dug-
ar að berja höfðinu við steininn og neita að
viðurkenna staðreyndir. Segja má að síðustu
árin hafi Vestur-Evrópa staðið frammi fyrir
því, annars vegar að segja áfram Nei, mót-
mæla staðreyndum síðustu 20 ára og halda
áfram að reyna að snúa hjóli sögunnar við,
eða viðurkenna þann raunveruleika að j?au
ráða ekki lengur, forræðið er fyrir bý og
rétt sé að aðlaga sig hinu raunverulega
ástandi. Aukin viðskipti Austurs og Vesturs,
Ost-politik Brandts, Cannossaganga Nixons
til Peking, viðurkenning Þýzka alþýðulýð-
veldisins, allt eru jætta dæmi sem sýna að
auðvald hinna gömlu forræðisríkja er að
skynja hvað hefur gerzt, dagar kalda stríðs-
ins eru taldir. Nú eru Natóríkin búin að
stofna til víðtækra verzlunarsambanda við
þau ríki sem samkvæmt gömlu kenningunni
eru væntanlegur árásaraðili, Natosinnar reisa
jafnvel bílaverksmiðjur í þeim ríkjum, verk-
smiðjur sem yfirvofandi rússneskur árásar-
aðili getur breytt í skriðdrekaframleiðslu.
Og þó kippt hafi verið grundvellinum
undan hugmyndinni um yfirvofandi árás úr
austri, gæla hérlendir sérfræðingar enn við
hernaðarspekúlasjónir í anda kalda stríðsins,
jxS dæmin frá Tékkóslóvakíu og Grikklandi
sýni að hættan fyrir smáríkin er mest innan
hernaðarbandalaganna sjálfra.
Þá er rétt að víkja nokkuð að efnahags-
þróuninni í Vestur-Evrópu, og þá sérstaklega
jæim nýju viðhorfum er við blasa með til-
komu stækkaðs Efnahagsbandalags. Segja má
að í upphafi hafi Jaessi mikla samsteypa auð-
valdsríkjanna verið nátengd gælunni við for-
ræði í heiminum og tilrauninni til að mæta
eflingu sósíalískra ríkja í Evrópu, eins og
Hallstein-kenningin bar vott um. Hins vegar
kemur glögglega fram í dag, að stóriðjuhring-
árnir og ríkisstjórnir Vestur-Evrópu hafa loks
dregið lærdóma af því að innbyrðis sundrung
og átök leiddu til glötunar á forræðisstöð-
unni. Jafnframt má nú síðustu árin sjá við-
leitni jæirra til að hindra það að þessi gömlu
kjarnaríki yrðu gleypt af hinu volduga vest-
urheimska fjármálaveldi en reyna í Jíess stað
sameinuð að endurheimta eitthvað af sínu
fyrra gildi í heimi alþjóðaviðskiptanna. Við-
brögð Kína við EBE lýsa vel stöðu banda-
lagsins, en Kína metur það sem ákjósanlegt
mótvægi við útjænslu og áhrifum risaveld-
anna tveggja. Hins vegar er nauðsynlegt að
hafa í huga að Jæssi samþjöppun hinna vold-
ugu stóriðjusamsteypa býður heim geigvæn-
legum hættum fyrir smáríki álfunnar annars
vegar, og verkalýðshreyfingu Evrópu hins
87