Réttur - 01.04.1973, Qupperneq 49

I formála að útgáfu Kommúnistaávarpsins á
rússnesku 1882, segja þeir Marx og Engels:
„Vér skulu snúa oss að Rússlandi. Á dögum
byltinganna 1848 og 1849 litu ekki aðeins ein-
valdskonungar Evrópu, heldur einnig burgeisar
Evrópu vonaraugum til rússneskrar ihlutunar, þar
sem hún ein gat bjargað þeim úr þeim háska,
sem þeim var búinn af öreigalýðnum, sem var að
verða sér afls síns vis. Þeir kjöru Rússakeisara
höfuðleiðtoga afturhaldsins. i dag situr hann í
Gatsjína, fangi byltingarinnar, og Rússland er í
fylkingarbrjósti hinnar byltingarsinnuðu hreyfingar
Evrópu.“
Eftir að Marx dó fylgdist Engels af miklum á-
huga og undraverðri skarpskygni með þróun marx-
istisku hreyfingarinnar í Rússlandi og hafði ekki
hvað sízt ágæt sambönd við Plechanov og Veru
Sassulitsch.
Engels skrifar mikla grein í „Neue Zeit" (Nýi
Tíminn), málgagn þýzka sósialistaflokksins, í maí
1890, um „Utanrikispólitik rússneska keisaradæm-
ins.“ Hún byrjaði með þessum orðum: „Við, verka-
mannaflokkur Vestur-Evrópu, höfum af tveim á-
stæðum áhuga á sigri rússneska byltingarflokks-
ins.“ (Hann rekur siðan að með því félli höfuðvígi
afturhaldsins í Evrópu og afskipti af byltingarhreyf-
ingum yrðu útilokuð). Engels reynist furðu sann-
spár. Hann segir seint í grein þessari:
„Þann dag sem þetta höfuðvigi lendir i hendur
byltingarinnar, missa afturhaldsstjórnir Evrópu sið-
asta neista sjálfstrausts og öryggis. Þær verða þá
bara að treysta á sjálfar sig og munu brátt sjá
muninn. Þær ættu það jafnvel til að láta heri sina
ráðast inn i Rússland, til þess að koma keisara-
stjórninni aftur á — hvílík kaldhæðni veraldar-
sögunnar.11
Og Engels heldur áfram:
„Vegna þessara atriða hefur Vestur-Evrópa yfir-
leitt og verkamannaflokkur Vestur-Evrópu sérstak-
lega áhuga á, mjög mikinn áhuga á sigri rússneska
byltingarflokksins og falli keisaraveldisins.
Evrópa rennur með vaxandi hraða niður hjarn í
gapandi gjá heimsstyrjaldar, ægilegri og viðtækari
en áður hefur þekkzt. Aðeins eitt getur stöðvað
þessa óheillaþróun: gerbreyting stjórnkerfisins i
Rússlandi. Að sú breyting hlýtur að koma innan
nokkurra ára, á þvi er enginn efi. Bara að hún
komi nógu snemma áður en það, sem annars er
óhjákvæmilegt, gerist.“
Og þetta er ritað i febrúar 1890, 15 árum fyrir
byltinguna 1905, 24 árum fyrir upphaf heimsstríðs-
ins fyrra.
Engels kemur oft inn á hættuna á heimsstyrjöld
og afleiðingum hennar.
I greininni „Sósialisminn í Þýzkalandi", ritaðri
í október 1891, segir hann eftir að hafa rætt um
hag og áhuga sósíalista á því að friður haldist:
„Komi samt til styrjaldar, þá er aðeins eitt
víst: Þetta strið, þar sem fimmtán til tuttugu milj-
ónir vopnaðra manna drepa hvorir aðra og leggja
Evrópu i auðn sem aldrei fyrr, — af sliku stríði
hlýzt annaðhvort sigur sósialismans eða þá hið
gamla skipulag kollsteypist svo í rúst að gamla
auðvaldsskipulagið ætti sér ekki viðreisnar von,
gæti að visu skotið þjóðfélagsbyltingunni á frest
i tíu til fimmtán ár, en hún myndi þá sigra þvi
fyrr og gerr.“
Ekki minnka möguleikar byltingarinnar í Rúss-
landi, að áliti Engels, er Nikulás annar tekur við
af Alexander þriðja. I bréfi til Láru Lafargue, dótt-
ur Marx, 12. nóv. 1894, segir hann:
„Keisarinn er dauður, lifi keisarinn, — og vissu-
lega: veslings betlarinn þarfnast allrar þeirrar
uppörvunar, sem franska burgeisastéttin og blöð
hennar geta veitt honum með fagnaðarlátum sin-
um. Hann er háifgerður fáviti, andlega og likam-
lega vesæll, og þar af leiðir að hann verður leik-
soppur í höndum manna, sem innbyrðis kljást um
auð og völd með hverskyns vélabrögðum og veikja
þannig stjórn hans, — og þessa er þörf til þess
að eyðileggja að fullu einveldið rússneska."
Og i bréfi til Plechanovs, foringja rússnesku
sósíalistana, 8. febrúar 1895 segir Engels eftir
að hafa rætt um pólitík Nikulásar Rússakeisara og
að hann vonist til þess að sleppa samkvæmt því
fornkveðna: Syndaflóðið á eftir okkur:
„En það er með syndaflóðið eins og með djöf-
ulinn i Faust:
Menn djöflinum vara sig aldrei á,
og ekki þótt hann sé rétt að ná þeim.*
* I „Faust" segir Mefistofeles (djöfullinn) þetta við
Faust og er hér notuð þýðing Ingvars Jóhannes-
sonar. Á þýzku er þetta:
Den Teufel spúrt das Völkchen nie,
und wenn er sie beim Kragen hátte.