Morgunblaðið - 25.02.2007, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 2007 23
hlutverk sitt ákaflega alvarlega. Ég
gat ekki fengið mig til þess að vera
stöðugt með „já, herra“ á vörunum,
það var ekki til í mér undirlægjuhátt-
ur svo ég fór.“
Íslenzkt vegabréf leynir
því ekki að ég er arabi
Jabali kom aftur til Íslands 2003.
„Ég hringdi á Borgarspítalann og
fékk sumarafleysingar í þrjá mánuði,
en ekki fastráðningu. Ég hringdi þá á
ýmsar sjúkrastofnanir úti á landi, en
fékk hvergi vinnu; það voru ekki til
peningar til að ráða nýjan starfskraft.
Ég var 64 ára og það var ákaflega
erfitt að upplifa þessa höfnun, þótt ég
skildi vel að meginástæðan var pen-
ingaleysi. Ég var bara ekki tilbúinn
til þess að hætta. En svo varð sjálf-
hætt hjá mér og ég fór á bætur frá
Tryggingastofnun. Það fannst mér
ekki gaman. En ég varð að gera það.“
Og Jabali hallar sér fram á stafinn
og horfir fast í augu mér eins og hann
vilji sannfæra mig sérstaklega um
óskemmtilegheit þessa hlutskiptis,
sem hann hafi viljað forðast í lengstu
lög.
Honum hefur líka gengið illa að
finna sér eitthvað til dægrastytt-
ingar. Hann segist hafa farið í Al-
þjóðahúsið og sett nafnið sitt á lista
yfir túlka í ensku, frönsku og arab-
ísku, en ekkert fengið að gera út á
það.
Nú er Abdel Fattah El-Jabali orð-
inn íslenzkur ríkisborgari. Ég spyr
hvort það breyti einhverju þannig að
hann geti heimsótt Tulkarm, ef hugur
hans standi til þess.
„Þegar ég er beðinn um persónu-
skilríki hér er mér sýnd eðlileg kurt-
eisi. Ég hef aldrei viljað eiga það á
hættu að gyðingur krefði mig um
persónuskilríki. Íslenzkt vegabréf
breytir engu þar um. Þrátt fyrir það
leynir útlitið því ekki að ég er arabi.
Og ég vil ekki gefa þeim færi á mér.“
– Hvaða augum lítur þú ástandið
fyrir botni Miðjarðarhafs?
„Þótt ég sé orðinn Íslendingur
rennur mér blóðið til skyldunnar þeg-
ar Palestínuarabi fellur fyrir byssu-
kúlum Ísraelsmanna.
Ástandið er ólýsanlegt. Ég man að
kunningi minn einn spurði mig í
kringum 1970 hvort ég héldi að lausn
myndi finnast á málum Ísraelsmanna
og Palestínumanna og þegar ég svar-
aði játandi spurði hann hvort ég sæi
fram á hana í minni tíð. Ég játti því
líka.
Nú veit ég hins vegar að ég hafði
rangt fyrir mér.“
– Áttu við að þú sjáir enga lausn?
„Það var vitlaust gefið í upphafi,
gyðingum í vil, og spilamennskan hef-
ur öll gengið út á það að svindla sem
mest á aröbunum. Eins og mál hafa
þróazt eru engar forsendur fyrir
lausn.
Hvernig myndi þér líka það ef ein-
hverjir kæmu með bréf upp á vasann
frá umheiminum um að þeir mættu
stofna annað ríki á Íslandi? Ef þú
yrðir einfaldlega að hafa þig í burtu
frá þínum slóðum og lifa einhvers
staðar innilokaður og smáður?“ Hann
horfir rannsakandi á mig, eins og
læknir, sem leitar svars í andliti sjúk-
lingsins. „Ég held ég þurfi ekkert að
fjölyrða um þetta,“ bætir hann við.
– Er þá enginn dagur vonar?
„Nei, það tel ég ekki vera. Kannski
kviknaði von þegar Sadat Egypta-
landsforseti fór til Ísraels og kannski
átti hún sinn dag í Rabin, forsætis-
ráðherra Ísraels. En þeir voru báðir
skotnir og vonin dó með þeim.
Hin pólitíska stétt í Ísrael er ekki
tilbúin til friðar.“
– En arabar?
„Já. Arabar vilja frið. Þótt ein-
hverjir tali öðruvísi truflar það mig
ekki neitt. Það er bara algengur
mælskumáti þarna um slóðir. Þú átt
heldur ekki að láta hann trufla þig.“
Æskuslóðirnar
á ljósmyndum
Jabali heimsótti Tulkarm síðast
1958. Í sex daga stríðinu var faðir
hans hnepptur í fangelsi og þegar
hann var látinn laus flutti fjölskyldan
til Amman. Þangað fór Jabali 1982,
þegar faðir hans lézt. En Tulkarm er
honum lokað land.
„Ómar sonur minn hefur farið
þangað og komið aftur með ljós-
myndir; meðal annars af húsinu sem
ég fæddist í.
Það er gott að hafa þessar myndir
við höndina. En þær eru bara ljós-
myndir. Þú ert fæddur á einum stað
á Íslandi og býrð annars staðar. Það
er ekkert til þess að gera veður út af.
En þú átt alltaf val um það að heim-
sækja æskuslóðirnar. Ég hugsa ekki
dagsdaglega um Tulkarm. En þegar
það kemur upp er vont til þess að vita
að ég á ekkert val.“
Jabali klárar úr vatnsglasinu og
veltir ísmola upp í sér. Hann brosir
til mín og það er sársauki í þessu
brosi hans sem öðrum, þegar Palest-
ínu ber á góma. En svo hlýna augun
og fyllast glöðu brosi þegar hann seg-
ir mér sögur úr daglega lífinu í
Reykjavík. Flestir byrja á því að
spyrja hvaðan hann sé. Áður fyrr
svaraði Jabali því til að hann væri
Palestínuarabi frá Jórdaníu, sem
menn tóku yfirleitt vel, og nú byrjar
hann kynninguna á því að hann sé Ís-
lendingur ofan á arabadóminn og
ekki laust við að mönnum þyki það
enn betra!
En hann viðurkennir að dagarnir
gætu verið fjölbreyttari og fjörugri.
Svo vegur hann sig upp á stafnum.
„Hér á Íslandi hef ég strákana
mína og fjölskyldur þeirra. Það gerir
mér kleift að lifa og hugsa sem svo að
þrátt fyrir allt sé þetta í lagi.“
Til Tulkarm Abdel Fattah El-Jabali segist ekki eiga afturkvæmt á æsku-
slóðirnar. Þótt vegabréfið sé íslenzkt leynir útlitið því ekki að hann er
arabi á ferð og hann vill þess vegna ekkert eiga undir gyðingum.
Húsið í Tulkarm Í þessu húsi fæddist Abdel Fattah El- Jabali. Það var afi
hans, sem byggði það og það hýsti fjölskylduna meðan hún bjó í Tulkarm.
Til hægri á götuhæðinni rak faðir Jabali verzlun með vefnaðarvörur.
»Hvernig myndi þér líka það ef einhverjir kæmu
með bréf upp á vasann frá umheiminum um að
þeir mættu stofna annað ríki á Íslandi?
freysteinn@mbl.is