Morgunblaðið - 25.02.2007, Blaðsíða 62

Eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
gudrung@mbl.is
Íslendingar eiga von á góðu ívor – þá verður sett upp yf-irgripsmikil sýn-ing á verkum
listamannahópsins
Cobra í Reykjavík.
Nafn hópsins er sett
saman úr Copenhagen,
Brussel og Amst-
erdam. Á sýningunni í
Listasafni Íslands
verða 130 verk; mál-
verk, grafikverk, högg-
myndir og pappírsverk
eftir um það bil 20
listamenn. Sýningin
verður opnuð 10. maí
og er framlag safnsins
til Listahátiðar 2007.
Þess má geta að sýn-
ingin er samstarfsverk-
efni danska sendiráðsins á Íslandi,
íslenska sendiráðsins í Danmörku
og áhugamanna um Cobramyndlist.
Að sögn Per Hovdenakk, fyrrum
forstöðumanns Henie-Önstad safns-
ins í Noregi, eru verkin fengin að
láni hjá einkaaðilum og listasöfnum
á Íslandi, í Danmörku, Noregi og
Svíþjóð.
Hovdenakk rakti á fundi í danska
sendiráðinu að nokkru hina merki-
legu sögu Cobra-listamannahópsins.
Rekja má upphaf þessa samstarfs
listamanna til tímabilsins 1935–
1945. Í fararbroddi voru listamenn á
borð við Asger Jorn og Carl-
Henning Pedersen, sem er nýlátinn.
Við Íslendingar áttum sannarlega
okkar fulltrúa í þessum hópi. Raun-
ar urðu ýmsir íslenskir listamenn,
sem voru við listnám í
Kaupmannahöfn á
þessum tíma, fyrir
áhrifum af Cobra-
hópnum. Þar má nefna
Sigurjón Ólafsson
myndhöggvara en þó
einkum Svavar Guðna-
son listmálara sem
gerðist einn fremsti
málarinn í hópnum.
„Hann varð eftir í
Danmörku á stríðs-
árunum og var í nánu
sambandi við lista-
mannahópinn og var
t.d. virkur þátttakandi
í Haustsýningahópn-
um (Höst), hann telst
meðal brautryðjenda í Cobra-
hópnum,“ sagði Per Hovdenakk.
Ýmsir í þessum hópi voru raunar
starfandi í andspyrnuhreyfingu
Dana, m.a. Asger Jorn, en hann tók
sér þetta eftirnafn þegar hann
ákvað að reyna fyrir sér sem alþjóð-
legur listamaður.
Segja má að Cobra hafi verið
stofnað formlega 1948 og í hópnum
voru auk Svavars, Asger Jorns og
Carl-Hennig Pedersens, kona hins
síðast nefnda, Else Alfelt, Egil Jac-
obsen, Ejner Bille og Heerup. Einn-
ig náði samvinnan til Hollending-
anna Constant og Karel Appel, sem
varð heimsfrægur, sem og til Belg-
anna Alechinsky, Corneille og
Christian Dotremont. Frakkarnir
Atlan og Doucet og Englending-
urinn Stephen Gilbert gegndu líka
sínum hlutverkum í Cobra-hópnum.
Á mótum hlutbundinnar
og óhlutbundinnar listar
En hvernig var þá list þessara
manna, sem þarna tóku höndum
saman, hvað sýningar og samstarf
snerti?
Þeir tóku að vissu leyti upp þráð-
inn frá Munch og hans samtíðar-
mönnum og leituðu jafnframt í evr-
ópska list miðalda og þar á undan,
allt til hellnaristanna. Myndir þeirra
voru oft litsterkar, þeir voru ýmsir á
mótum hlutbundinnar og óhlut-
bundinnar listar. Þetta varð stór
hreyfing í list á Norðurlöndum og
hafði mikil áhrif líka í Belgíu, Hol-
landi og víðar. Danir eru mjög stolt-
ir af sínum Cobramönnum og með
þeim eignuðust þeir stóra listamenn
í heimslistinni. Cobra-listmálar eiga
sér líka rætur í súrrealisma og er
þeirra víða getið í alfræðibókum um
súrrealisma.
Auk hins áberandi listmálara okk-
ar Svavars Guðnasonar, sem tók
þátt í flestum hinum fyrstu Cobra-
sýningum, átti Asger Jorn samstarf
við Halldór Laxness, í samvinnu
þeirra varð til bókverk sem byggð-
ist á sögu Halldórs um brauðið
dýra.
Cobramenn leituð að hinni upp-
runalegu og óskóluðu tjáningu og
þeir höfðu með list sinni áhrif á
samfélagið, Jorn hafði t.d. slík áhrif,
enda voru þarna á ferð menn með
byltingarkennt hugarfar. Áhrifa
Cobra-hópsins gætti allar götur til
ungs fólks sem var í uppreisnarhug
í kringum 1968.
Silkiborgarsafnið í Danmörku er
lykilsafn í list Cobra-hópsins, þar er
mikið af myndum listamanna
Cobra-hópsins sem Asger Jorn
safnaði og gaf safninu.
Á sýningunni, sem sett verður
upp í Reykjavík í vor, verður varpað
ljósi á þýðingu Svavars Guðnasonar
fyrir Cobra-hópinn í stærra sam-
hengi. Sumir listamannanna í hópn-
um komu til Íslands. Else Alfelt og
Carl-Henning Pedersen voru þó
einu meðlimir Cobra-hópsins sem
áttu lengri dvöl á Íslandi. Tilefni
komu þeirra til Íslands var, ásamt
Svavari, að kynna sýningu á verkum
haustsýningarhópsins 1948. Með í
för voru einnig Appel og Constant
og má því segja að sýningin hafi
verið mikilvægur undanfari Cobra-
hópsins, sem var stofnaður form-
lega 18. nóvember 1948 í París. Á
sýningunni í vor verða myndir sem
Else Alfelt og Carl-Hennig Ped-
ersen máluðu á meðan á dvöl þeirra
á Íslandi stóð. Ýmsir aðrir lista-
menn Cobra-hópsins heimsóttu Ís-
land seinna, í byrjun 8. áratugarins
komu hingað t.d. Ejner-Bille og Eg-
il Jacobsen og árið 1965 heimsótti
Karel Appel Svavar Guðnason á leið
sinni til Bandaríkjanna – og var sá
fundur, að sögn Per Hovdenakk,
þeim báðum til mikill upplyftingar.
Cobrasýningin í vor er sem fyrr
gat framlag Listasafns Íslands til
Listahátíðar 2007 og verður hún
sem sagt opnuð hinn 10. maí. Síðar
verður hún sett upp í listamiðstöð-
inni Silkeborg Bad og í Listasafni
Þrándheims. Per Hovdenakk er
sýningarstjóri sýningarinnar, en
hann er víðkunnur fyrir mikla þekk-
ingu á nútímalist og hefur haft um-
sjón með fjölda Cobrasýninga, sem
og sýninga á verkum Asger Jorns,
Egil Jacobsens, Appels og Alech-
inskys. Hann hefur og skrifað bæk-
ur og fjölda greina um þessa lista-
menn og marga aðra. Í
sýningarskrá er birt yfirlit Per
Hovdenakk yfir hugmyndir og
starfsemi Cobra-hópsins. Hann
skrifar einnig um samstarf Svavars
Guðnasonar og Asger Jorns og
Halldórs Laxness. Ólafur Kvaran
skrifar um íslenska list á 5. áratug
síðustu aldar og Hanna Lundgren
skrifar um dvöl Else Alfelts og
Carl-Henning Pedersens á Íslandi.
Uppruna-
leg tjáning
Per Hovdenakk
1939 Málverkið Kvenleiki eftir Svavar Guðnason.
List Cobra-hópsins var byltingarkennd
á sínum tíma og hafði mikil áhrif
Litgleði Den tavse myte, málverk eftir Asger Jorn.
Fyrsti konsert er frír SÍMI 545 2500 ::: WWW.SINFONIA.ISí boði FL Group og Sinfóníuhljómsveitarinnar
FIMMTUDAGINN 1. MARS KL. 19.30
Hljómsveitarstjóri ::: Lawrence Renes
Einsöngvari ::: Lilli Paasikivi
gul tónleikaröð í háskólabíói
Ludwig van Beethoven ::: Egmont, forleikur
Richard Wagner ::: Wesendonck Lieder
Ludwig van Beethoven ::: Sinfónía nr. 3 „Eroica“
Eroica
Sinfóníuhljómsveit Íslands er komin
heim eftir sigurför um Mið-Evrópu til
að flytja hetjusinfóníu Beethovens,
stórvirkið sem var brúin milli klassísku
og rómantísku sinfóníunnar.
staðurstund
Bragi Ásgeirsson fjallar um
ferðalag sitt um Ekvador sem
er eitt frjósamasta land Suður-
Ameríku. » 64
sjónspegill
Gagnrýnanda þykir sýningin
Sextán hjá Verzlunarskóla Ís-
lands hafa heppnast vel, fyrir
utan losaralegt handrit. » 67
dómur
Úrslit í hinni vinsælu Freestyle-
danskeppni Tónabæjar sem
fram fór í gærkvöldi við mikinn
fögnuð unglinganna. » 69
dans
Í tónlist á sunnudegi fjallar Árni
Matthíasson um Lucindu Will-
iams sem þykir nösk við laga-
smíðar. » 66
tónlist
Stórstjarnan Silvía Nótt er
stödd í Suður-Ameríku við tök-
ur á tónlistarmyndbandi sem
mikil leynd hvílir yfir. » 65
fólk