Morgunblaðið - 25.02.2007, Blaðsíða 36

hjálparstarf
36 SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Börnin í leikskólanum fengufregnir af komu gestanna.Þau höfðu raðað sér uppundir stóru tré í óskipu-
lagða röð þegar okkur bar að garði. Á
að giska tuttugu börn á aldrinum
tveggja til fjögurra ára, berfætt og
klæðlítil í heitum rauðleitum sand-
inum. Um hálsinn áberandi skart-
gripir og það glampaði á gráan málm-
inn og perlurnar í sólinni. Stelpurnar
með tvær fléttur í hárinu, strákarnir
eina. Fullorðinn karlmaður í fylgd
með börnunum var eins og vera frá
öðrum heimi, klæddur litríkum skær-
rauðum bandarískum háskólabol og
kóngabláum íþróttabuxum. Með der-
húfu og eini maðurinn í skóm.
Undrunarsvipur á mörgum andlit-
um barnanna. Þau píra augun í sól-
inni og horfa hissa á þessa hvítu gesti
með brúnum stórum augum. Gretta
sig – með sandinn í andlitinu – og
brosa kurteislega.
Við vorum fulltrúar Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands komnir í
heimsókn til Himbanna í norðvest-
anverðri Namibíu skammt frá landa-
mærunum við Angóla, utan hins
byggilega heims að halda mætti mið-
að við auðnina sem blasti við hvert
sem litið varð. Við ókum óvegi um
hrjóstrug svæði upp á hálendið í Ku-
nene-héraði sem áður var kallað Kao-
koland. Heimkynni Himbanna hafa
verið á þessu harðbýla svæði um aldir
alda. Í heitri eyðimörkinni hefur
þessi sérstaki og heillandi þjóð-
flokkur búið með búsmala sínum,
nautgripum og geitum, án þess að
gefa nútímanum mikinn gaum, vilj-
andi eða óviljandi. Fastheldni á
gamla siði er dyggð í augum þeirra
enda um forna menningararfleifð að
tefla. Nægjusemi er þeim sjálfsagt í
blóð borin, fátækt á vestrænan mæli-
kvarða, en það er áberandi mikil
reisn yfir Himbunum. Þeir eru stoltir
af uppruna sínum.
Saga mörkuð hörmungum
Himbar eru nú sagðir vera um tólf
þúsund talsins, langt innan við eitt
prósent namibísku þjóðarinnar sem
telur 1,8 milljónir íbúa. Saga Himba
er mörkuð hörmungum af manna-
völdum og náttúrunnar, af stríði og
þurrkum, flótta og hungri. Á áttunda
áratug síðustu aldar töldu ýmsir að
Himbar væru að deyja út, þá drápust
níu af hverjum tíu nautgripum þeirra
í óskaplegum þurrkum. Fólkið tvístr-
aðist og fór margt á vergang, sumir
sneru til Angóla og aðrir flúðu niður í
namibíska þorpið Opuwo þar sem
þeir löptu dauðann úr skel í báru-
járnskofum og þáðu stöku mat-
argjafir. En það él birti upp um síðir
og Himbar sneru aftur til heimkynna
sinna, óbugaðir og stoltir en fámenn-
ari en áður.
Um aldir og fram yfir nýlendutím-
ann voru Himbar býsna einangraðir
og fáir lögðu leið sína upp á öræfin til
þeirra en frá því Namibía hlaut sjálf-
stæði fyrir sautján árum hefur ferða-
mönnum fjölgað og augu heimsins sjá
sífellt meira af menningu og lífs-
háttum Himbanna. Á sama hátt sjá
þeir meira af nútímanum, kostum
hans og göllum, þægindum og hætt-
um.
Þróunarsamvinnustofnun færði
þeim í nafni íslenskrar þjóðar í fyrra
fjögur færanleg tjöld fyrir leikskóla
ásamt ýmsum búnaði. Fram kom ein-
dregin beiðni heimamanna um stuðn-
ing við menntun yngstu barnanna á
leikskólastigi. Þetta eru vönduð stór
tjöld með litríkum stólum, töflu og
öðrum nauðsynlegum skólabúnaði. Í
öðru tjaldi eru eldri börnin, fjögurra
til sex ára, sitja hljóð og stillt á stól-
um sínum meðan einn kennaranna
sýnir þeim myndir og skrifar orð á
töflu á máli þeirra og ensku. Það er
ætlunin að gera börnin tvítyngd. Í
sandinum mörg spor eftir litlar tásur.
Tveir höfðingjar boða til fundar
með gestunum úti undir beru lofti.
Karlmennirnir sitja á kollum eða
garðstólum og hafa orð fyrir hópnum,
konurnar sitja flötum beinum á sand-
inum og hvísla sín á milli. Karlarnir
klæddir á vestræna vísu ofan mittis, í
skyrtu eða bol, en sveipaðir klæðis-
plöggum neðanvert bundnum í mitt-
ið. Konurnar naktar að ofan, klæddar
skinnum um lendar með íburðar-
mikið skart úr ýmsum efnum um höf-
uð, háls og ökkla – hárið fléttað og fit-
ugt. Húðliturinn er rauðleitur.
Konurnar bera á sig heimagert krem,
bæði í fegurðarskyni og til varnar
sólinni, en kremið er búið til úr
smjörfeiti, okkurgulum lit og krydd-
jurtum. Skartgripirnir hafa allir ein-
hverja merkingu, segja meðal annars
til um hjúskaparstöðu og kynþroska.
Velvilji og óskir um framhald
Á fundinum kemur fram mikill vel-
vilji í garð Íslendinga og óskir um
framhald á stuðningi við Himba-
Ljósmynd/Gunnar Salvarsson
Píreyg í sólinni Börnin horfa hissa á þessa hvítu gesti með brúnum stórum augum.
Beðið eftir hádegisverði Átján börn og hundur standa í þyrpingu og bíða næsta málsverðar.
Yngsta kynslóð Himbra kann að verða síðasta kynslóðin, sem lifir að hætti forfeðra sinna.
Gjafir til skólastarfs Þróunarsamvinnustofnun færði Himbum í nafni íslenskrar þjóðar í
fyrra fjögur færanleg tjöld fyrir leikskóla ásamt ýmsum öðrum búnaði.
Þróunarsamvinnu-
stofnun hefur verið í
samstarfi við ættflokk
Himba í norðurhluta
Namibíu. Gunnar
Salvarsson segir frá
heimsókn til heim-
kynna Himbanna.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Meira vatn og betri
menntun fyrir börnin
Húsverkin Ein af konum höfðingjans malar korn.
» Í heitri eyðimörkinni
hefur þessi sérstaki
og heillandi þjóðflokkur
búið með búsmala sín-
um, nautgripum og geit-
um, án þess að gefa nú-
tímanum mikinn gaum.