Morgunblaðið - 03.06.2007, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
»Almenningur hér í Vest-mannaeyjum fylgist kvíða-
fullur með, því það hefur sést
sviðin jörð eftir yfirtökutilboð og
sölur á útgerðarfélögum annars
staðar á landinu.
Arnar G. Hjaltalín , formaður Drífanda
stéttarfélags í Vestmannaeyjum, um til-
boð í allt hlutafé Vinnslustöðvarinnar.
»Ég er viss um að þegar ís-lensk réttarsaga verður
skrifuð seinna meir þá verða
þessi þjóðlendumál talin svart-
asti blettur á henni í allri sam-
anlagðri sögu Íslands.
Jón Sigfússon , fyrrverandi oddviti Sval-
barðshrepps, um úrskurð óbyggðanefndar
í þjóðlendumálum á Norðausturlandi. Jón
var oddviti þegar kröfugerð ríkisins var
lögð fram.
»Gæsin öskraði og öskraði ogég öskraði bara á móti.
Hulda Sigurðardóttir sem fékk gæs inn
um bílrúðuna hjá sér skammt frá ferða-
mannamiðstöðinni við Gullfoss. Þetta
reyndist síðasta flugferð gæsarinnar.
»Ég er vön að hafa mikið aðgera og vil gjarnan hafa mik-
ið að gera.
Rósa Björk Þórólfsdóttir , dúx við Menna-
skólann við Hamrahlíð. Rósa Björk lauk
stúdentsprófi á þremur árum og fékk 9,86,
sem er hæsta meðaleinkunn stúdents í
sögu skólans.
» Þessi stéttaskipting kemuralls staðar fram í þessu litla
samfélagi á Kárahnjúkum.
Hrafndís Bára Einarsdóttir , fyrrverandi
starfsmaður öryggisdeildar Impregilo,
sem segir að starfsmönnum við Kára-
hnjúka sé hótað að þeir verði sendir heim
mótmæli þeir vinnutilhögun og aðbúnaði
auk þess sem þar viðgangist stéttaskipt-
ing og mismunun. Impregilo hefur mót-
mælt staðhæfingum Hrafndísar.
»Við vorum alveg róleg meðaná þessu stóð en auðvitað vissi
maður ekki hvernig þetta gæti
endað.
Halldór Halldórsson , sem rann ásamt
fimm öðrum nokkra tugi metra með snjó-
flóði niður Hlíðarfjall á sunnudag. Engan
sakaði.
Ummæli vikunnar
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Samherjar Björn Bjarnason og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir hlýða á
stefnuræðu Geirs H. Haarde forsætisráðherra á Alþingi á fimmtudag.
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
OFMAT hann eigin stöðu eða mis-
skildi hann gjörsamlega tengdaföður
sinn? Og hver er afstaða eiginkon-
unnar og dóttur forsetans þaulsetna
í þeirri makalausu valdabaráttu sem
nú fer fram í Kazakhstan? Um
margt minnir rás atburða á sápu-
óperu og persónurnar myndu vísast
henta vel í framhaldsþáttum þeim
sem framleiddir eru til að lina hina
existensíalísku angist. En hér ræðir
hvorki um grín né tilbúning; valda-
klíkur tengdar Núrsúltan Abísjúlíj
Nazarbajev gera nú hvað þær geta
til að treysta stöðu sína. Forsetinn
hefur látið til skarar skríða gegn
tengdasyni sínum, sem afrekað hef-
ur ýmislegt á lífsleiðinni og er sér-
lega illa þokkaður í heimalandi sínu.
Stjórnvöld í Mið-Asíuríkinu Kaz-
akhstan kröfðust þess á miðvikudag
að fyrrum sendiherra landsins í
Austurríki yrði framseldur. Og á
föstudag skýrði prýðilega stofnana-
mæltur, austurrískur lögreglu-
fulltrúi frá því að viðkomandi hefði
verið handtekinn. Þar ræðir um
tengdasoninn harðskeytta, Rakhat
Alíjev, sem kvæntur er Darigu Naz-
arbajevu, elstu dóttur forsetans.
Framsalskrafan er til marks um að
Nazarbajev forseti hyggist nú herða
tök sín á forréttindastéttinni í land-
inu; afar fátítt er að ágreiningi innan
valdaklíkunnar sé hleypt upp á yf-
irborðið enda eru hagsmunir hennar
í þessu gjörspillta samfélagi samein-
andi um flest.
Bankamenn hverfa
Alíjev, sem er 44 ára, er sakaður
um að hafa í janúarmánuði látið
ræna tveimur hátt settum starfs-
mönnum Nurbank-bankans en
tengdasonurinn á meira en 50% hlut
í því fyrirtæki. Annar mannanna,
Abílmazen Gílímov, sem nú er í haldi
lögreglu, grunaður um fjármálaspill-
ingu, fullyrðir að Alíjev hafi látið
færa þá tvo í járnum í kjallara á húsi
einu. Þar hafi hann hótað því að
myrða mennina, skotið af byssu og
sagt: „Í þessu landi kemst ég upp
með hvað sem er.“ Ekkert hefur
spurst til næstráðanda Gílímovs,
Zholdas nokkurs Tímíralíjevs, frá
því honum var rænt. Margir telja
fullvíst að hann hafi verið drepinn.
Fregnir herma að Alíjev hafi talið
mennina tvo seka um stuld á fjár-
munum bankans og þar með sínum.
Hafi hann þvingað þá til að láta af
hendi hluti sína í fyrirtækinu, sem
hann hafi síðan yfirtekið.
Alíjev segir ásakanir þessar til-
hæfulausar með öllu og lið í rógs-
herferð, sem runnin sé undan rifjum
tengdaföðurins. Ástæðuna kveður
hann þá að hann hafi greint tengda-
föður sínum frá því að hann hygðist
bjóða sig fram árið 2012 þegar síð-
asta kjörtímabili forsetans lyki.
Þessi tilkynning virðist hafa hleypt
illu blóði í Núrsúltan Nazarbajev,
sem krafðist framsals tengdasonar-
ins frá Austurríki. Það mun næstum
því ábyggilega taka nokkra mánuði.
Alíjev sagði í viðtali við netmiðil einn
að jafngilda myndi sjálfsmorði að
snúa aftur heim.
Stöðugleikinn tryggður
Ákæran á hendur Alíjev var birt
daginn eftir að Núrsúltan Nazarbaj-
ev hafði lagt blessun sína yfir „um-
bætur“ á stjórnarskrá ríkisins. Þar
er um sumt að finna breytingar í lýð-
ræðisátt en svo virðist sem forsetinn
hafi á síðustu stundu látið bæta við
ákvæði, sem felur í sér að hann mun
geta sinna þessu embætti til dauða-
dags. Eftirmönnum hans mun hins
vegar aðeins leyfast að vera við völd í
tvö kjörtímabil. Þetta virðist hafa
komið Rakhat Alíjev öldungis í opna
skjöldu og andmælti hann opinber-
lega því óskoraða valdi sem tengda-
faðir hans hefur nú tekið sér.
Alíjev gekk að eiga Darigu, elstu
dóttur Núrsúltans Nazarbajevs, árið
1984 og vakti sá ráðahagur umtals-
verða athygli. Nazarbajev var þá á
uppleið innan Kommúnistaflokksins
og varð síðar, í skjóli Míkhaíls S.
Gorbatsjovs, hæstráðandi í Kazakh-
stan, sem þá tilheyrði Sovétríkjun-
um. Faðir Alíjevs, Múkhtar, sem
m.a. hefur gegnt embætti heilbrigð-
isráðherra, tilheyrir einnig valda-
stéttinni. Rakhat Alíjev vann sig upp
innan stjórnkerfisins en haustið 2001
taldi tengdafaðir hans sýnt að hann
hefði gengið til liðs við gagnrýnend-
ur forsetans. Alíjev var því sendur í
„lúxus-útlegð“ til Austurríkis þar
sem hann tók við embætti sendi-
herra. Árið 2005 virtist Nazarbajev
hafa tekið Alíjev í sátt og var hann
gerður að aðstoðarutanríkisráð-
herra auk sendiherrastarfsins.
Hæfileikafólk
Forsetinn er ekki eini óvinur Alíj-
evs innan ættarveldisins. Mágkona
hans, Dínara Nazarbajeva, og þó
einkum svili, Tímúr Kúlíjbajev, hafa
löngum haft á honum andstyggð líkt
og tengdafaðirinn. Sókn eftir völdum
og auði ræður þar mestu auk þess
sem horft er til þess dags er Naz-
arbajev forseti, sem er 66 ára, heldur
á fund feðra sinna á astralsviðinu.
Dariga, sem er kona mikilla hæfi-
leika en lætur þingmennsku og óp-
erusöng duga nú um stundir, hefur
löngum verið talin líkleg til að flytja
inn í forsetahöllina, stóran og forljót-
an kumbalda, í höfuðborginni, Al-
maty, þótt sjálf kveðist hún ekki
sækjast eftir því embætti. Athyglin
beinist því að Núrallí, rúmlega tví-
tugum syni þeirra Darigu og Rak-
hats Alíjevs, sem er í miklum metum
hjá afa sínum forsetanum. Kann sú
staðreynd að hafa ráðið mestu um þá
tillögu Rakhats Alíjevs í september í
fyrra að stjórnskipan Kazakhstan
yrði breytt og komið á konungdæmi.
Þykir sýnt að hann hafi þá haft í
huga að Núrallí myndi taka við veld-
issprotanum að afa sínum gengnum.
Rakhat Alíjev hefur verið um-
svifamikill á viðskiptasviðinu í Kaz-
akhstan eins og raunar flest ætt-
menni forsetans. Fjölmiðlum í eigu
hans hefur nú verið lokað, eftir því
sem næst verður komist, og hermt er
að stjórnvöld hafi yfirtekið banka-
veldið, sem hann stýrði. Yfirgengileg
spilling hefur löngum viðgengist í
landinu og er t.a.m. hermt að Naz-
arbajev forseti hafi safnað milljarði
Bandaríkjadala inn á reikninga er-
lendis. Góður hagvöxtur í kjölfar
markaðsvæðingar og stóraukinna ol-
íutekna hefur tryggt að streymið í
kassa forsetans og fjölskyldu hans
hefur verið með miklum ágætum.
Kazakhar eru því ýmsu vanir. Al-
mennt hafa þeir þó litlar mætur á
Rakhat Alíjev, sem bendlaður hefur
verið við margvísleg óhæfuverk m.a.
morð á pólitískum andstæðingum.
Margir fagna því að veldi hans virð-
ist nú liðið undir lok í Kazakhstan.
Er valdabaráttunni lokið að sinni?
Spurningarnar, sem vakna þegar
hér er komið sögu, eru að sönnu ótal-
margar; stendur uppáhaldsdóttirin,
Dariga, með föður sínum eða velur
hún að halda tryggð við eiginmann-
inn? Munu hún og Núarllí, auga-
steinn afa síns, mynda bandalag
gegn þeim Dínöru og Tímúr? Verður
Tímúr áfram ríkisforstjóri númer
eitt eða yfirtekur hann banka og fjöl-
miðla Rakhats? Á þriðja dóttirin,
Alíja, sem forðum var gift inn í Akaj-
ev-fjölskylduna í Kírgístan, mögu-
leika á pólitískum frama eða lætur
hún nægja að halda áfram uppbygg-
ingu viðskiptaveldis síns? Fylgist
með frá byrjun.
Stóra húsið á steppunni
Gríðarleg viðskiptaveldi, hamslaus spilling, stjórnlaus valdafíkn og (jafnvel) vilji til pólitískra umbóta
koma við sögu í réttnefndu fjölskyldudrama, sem nú stendur sem hæst í einu af furðuríkjum Mið-Asíu
Reuters
Ofurpar Dariga Nazarbajeva og eiginmaðurinn úthrópaði, Rakhat Alíjev, þegar allt lék í lyndi. Nú hefur Rakhat
verið handtekinn í Austurríki og óvíst er hvort Dariga stendur með honum eða föður sínum.
Í HNOTSKURN
»Kazakstan er níundastærsta ríki í heimi hér og
nær yfir rúmar 2,7 milljónir
ferkílómetra. Þar búa rúmar
15 milljónir manna.
»Núrsúltan A. Nazarbajevhefur verið forseti frá því
landsmenn lýstu yfir sjálfstæði
árið 1991 eftir hrun Sovétríkj-
anna.
»Áður hafði hann hafist tilvalda sem leiðtogi Komm-
únistaflokks Kazakhstan í
skjóli Míkhaíls S. Gorbatsjovs
sovétleiðtoga.
»Hagvöxtur hefur veriðmikill í Kazkahstan á und-
anliðnum árum, rúm 9% að
meðaltali.
»Hagstjórn hefur þar tekiðmiklum breytingum auk
þess sem olíutekjur hafa auk-
ist gríðarlega. Spilling þykir á
hinn bóginn ævintýraleg.
ERLENT»
» Þar hafi Rakhat hót-að því að myrða
bankamennina, skotið af
byssu og sagt: „Í þessu
landi kemst ég upp með
hvað sem er.“
REUTERS
Landsfeður Núrsúltan Nazarbajev (t.v.) tók í liðinni viku á móti Gúrbangú-
líj Malíkgúlíjevítsj Berdímúkhammedov, forseta Túrkmenistan.