Morgunblaðið - 26.04.2008, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. APRÍL 2008 15
ERLENT
HUGSANLEGT er, upplýsingar
Bandaríkjamanna um, að Norður-
Kóreumenn hafi aðstoðað Sýrlend-
inga við smíði kjarnakljúfs, geri að
engu fyrirhugaða samninga við
stjórnina í Pyongyang. Samkvæmt
þeim hefði hún átt að leggja á hilluna
kjarnorkuáætlanir sínar gegn ýmiss
konar aðstoð.
Bandaríkjamenn segja, að fullar
sannanir séu fyrir því, að N-
Kóreumenn hafi aðstoðað Sýrlend-
inga við smíði kjarnakljúfsins, sem
Ísraelar eyðilögðu í loftárásum í
september síðastliðnum. Þeir segja
þó, að samningaviðræður við N-
Kóreustjórn muni halda áfram en
haft er eftir sérfræðingum, að lík-
lega muni Bandaríkjamenn krefjast
svo mikils eftirlits með hugsanlegum
samningi um kjarnorkumálin, að N-
Kóreustjórn hætti við allt saman.
„Erfitt verður að fá þingið til að
samþykkja samning við N-Kóreu-
stjórn enda hefur hún oft gengið á
bak orða sinna og engin trygging er
fyrir því, að hún geri það ekki aftur,“
sagði Michael Green, ráðgjafi í fyrri
stjórn George W. Bush forseta. Að
viðræðunum koma sex ríki, Kór-
euríkin bæði, Bandaríkin, Rússland,
Kína og Japan.
Bandarískir þingmenn brugðust
margir reiðir við upplýsingunum um
þátt N-Kóreustjórnar í smíði
kjarnakljúfsins í Sýrlandi en banda-
rískir fjölmiðlar hafa þó sagt margt
um hann í þá sjö mánuði, sem eru frá
árás Ísraela. Bandarísk stjórnvöld
hafa hins vegar ekkert viljað stað-
festa fyrr en nú að þingið krafðist
upplýsinganna og hótaði ella að sam-
þykkja ekki fjárveitingar vegna
samninganna við N-Kóreumenn.
Ágreiningur innan
Bandaríkjastjórnar?
Skýringin á þessari þögn Bush-
stjórnarinnar er sögð sú, að hún hafi
óttast viðbrögð Sýrlendinga eftir
árásina á kjarnakljúfinn og ekki vilj-
að ýta undir þau með ótímabærum
yfirlýsingum. Hins vegar telja sum-
ir, að tímasetningin nú endurspegli
ágreining innan Bandaríkjastjórnar.
Segja þeir, að Dick Cheney varafor-
seti vilji enga samninga við Norður-
Kóreu og telji best, að ríkið hrynji
undir efnahagserfiðleikunum.
Samningar úr sögunni?
Upplýsingar um þátt Norður-Kóreumanna í smíði
kjarnakljúfs í Sýrlandi setja viðræður við þá í uppnám
Í HNOTSKURN
» Norður-Kóreustjórn ræðurnú þegar yfir kjarnavopnum
en óvíst er hve margar sprengjur
þeir eiga.
» Efnahagslífið í landinu erhins vegar í kaldakoli og tal-
ið, að mörg hundruð þúsunda
manna hafi látist þar úr hungri á
síðustu árum.
Í NÜRNBERG í Þýskalandi vinna
níu manns við það alla daga að tína
bréfsnifsi upp úr poka, kanna hvað
passar við hvert og líma þau síðan
saman. Ársafköstin eru einn poki á
mann og pokarnir voru alls 15.500. Á
13 árum hafa aðeins 400 pokar verið
afgreiddir og það hillir því ekki bein-
línis undir verklok á næstunni.
Hjálpin kann þó að vera nærri, svo
er tölvutækninni fyrir að þakka.
Afraksturinn úr hverjum poka er
3.000 blaðsíður úr skjalasafni Stasi,
austur-þýsku öryggislögreglunnar.
Þegar yfirmenn hennar sáu hvert
stefndi með falli Berlínarmúrsins
1989, skipuðu þeir undirmönnum
sínum að eyða öllum þeim skjölum,
sem þeir kæmust yfir. Í fyrstu voru
þau sett í pappírstætara en þeir
biluðu fljótlega og þá var farið að rífa
skjölin niður í höndunum. Hver blað-
síða var rifin í 12 til 15 búta og sett í
poka, sem síðan átti að brenna. Það
fór þó aldrei svo því að svokallaðar
borgaranefndir lögðu undir sig höf-
uðstöðvarnar og hið gífurlega skjala-
safn Stasi. Þar mátti finna upplýs-
ingar um næstum því hvert einasta
mannsbarn í Austur-Þýskalandi auk
þúsunda útlendinga, einkum Vestur-
Þjóðverja, sem Stasi hafði í þjónustu
sinni eða hafði reynt að fá til liðs við
sig.
Tölvan – þarfasti þjónninn
Þegar starfið hófst 1995 störfuðu
við það 45 manns en aðeins níu núna
eins og áður sagði. Samt er gert ráð
fyrir, að því verði lokið eftir fimm
eða sex ár. Með tölvutækninni er
unnt að kanna báðar hliðar hvers
einasta bréfsnifsis samtímis, bera
saman lögun, lit, stafagerð og önnur
auðkenni og finna þannig hvað á
saman.
„Þetta gengur vel, tölvan finnur
fljótt hvað passar saman og verði
eitthvert rifrildi út undan, er ímynd
þess geymd í tölvunni og borin sam-
an við það, sem síðar kemur,“ segir
Bertram Nickolay, yfirmaður Frau-
enhofer-stofnunarinnar í Berlín, sem
hefur þetta mikla verk með höndum.
„Þetta er stærsta púsluspil í
heimi,“ bætti hann við með nokkru
stolti.
Nickolay segir, að starfsfólkið hafi
ekki getað átt við einn poka af hverj-
um fimm vegna þess hve rifrildið var
smátt, hver blaðsíða rifin í 50 til 60
búta.
„Það bendir til, að innihaldið hafi
þótt mjög mikilvægt,“ segir Nic-
kolay og rifjar upp, að með púslu-
spilinu hafi nú þegar verið flett ofan
af nokkrum njósnara Stasi, til dæmis
guðfræðingnum Heinrich Fink, sem
kenndi áður við Humboldt-háskól-
ann í Berlín og njósnaði jafnt um
kirkjuna sem nemendur sína. Eftir
fall kommúnistastjórnarinnar var
hann skipaður rektor skólans og
kjörinn á þing en fortíð hans kom í
ljós upp úr fyrstu pokunum strax á
árinu 1995.
Talið er, að mikið af innihaldi
Stasi-pokanna snúist um njósnir á
síðustu árunum fyrir fall Múrsins og
ekki bara um austurþýska þegna,
heldur ekki síður um njósnastarf-
semina utanlands.
„Þetta er stærsta
púsluspil í heimi“
Sundurtætt Stasiskjöl í 15.500 pokum
Reuters
Njósnað um allt og alla Herbert Ziehm, starfsmaður Gauck-stofnunar-
innar í Berlín, flettir Stasi-skjölum, sem þar eru varðveitt.
STJÓRNVÖLD í Kína tilkynntu í
gær, að teknar yrðu upp aftur við-
ræður við fulltrúa Dalai Lama, hins
útlæga leiðtoga Tíbeta. Kom yf-
irlýsingin mjög á óvart en hefur
verið fagnað víða um lönd
Engar viðræður hafa verið milli
Kínverja og fulltrúa Dalai Lama í
eitt ár og búist var við, að mótmæl-
in í Tíbet gegn yfirráðum Kínverja
og raunar á alþjóðavettvangi líka
yrðu ekki til, að þær yrðu teknar
upp í bráð.
Talsmaður Evrópusambandsins
fagnaði sinnaskiptum Kínverja í
gær og Nicolas Sarkozy, forseti
Frakklands, sagði þau stórt skref í
rétta átt. Sömu sögu er að segja af
viðbrögðum stjórnvalda í Þýska-
landi og Japan og Gordon John-
droe, talsmaður Bandaríkja-
stjórnar, sagði, að George W. Bush
forseti hefði hvatt starfsbróður
sinn kínverskan, Hu Jintao, til að
taka viðræðurnar upp aftur.
Kínverska stjórnin hefur sætt
harðri gagnrýni vegna framgöngu
her- og lögreglumanna við að berja
mótmælin í Tíbet
niður. Talið er,
að hundruð
manna hafa ver-
ið fangelsuð og
útlægir Tíbetar
segja, að 150
manns að
minnsta kosti
hafi verið drep-
in. Vegna þessa
hefur hlaupið með Ólympíu-
kyndilinn um borgir víða um veröld
verið hið mesta vandræðamál fyrir
Kínverja og skorað hefur verið á
ráðamenn í mörgum ríkjum að
hundsa setningarathöfn Ólympíu-
leikanna í Peking 8. ágúst.
Talsmaður Dalai Lama fagnaði
tilkynningu Kínastjórnar og sagði,
að aðeins viðræður gætu leitt til
friðsamlegrar lausnar í Tíbet.
Dalai Lama, sem er 72 ára að
aldri, hefur búið í bænum Dharams-
hala á Indlandi síðan 1959. Flúði
hann þá frá Tíbet eftir að Kínverjar
höfðu bælt niður uppreisn lands-
manna.
Boða viðræður um Tíbet
Dalai Lama
MIKIÐ var um að vera í Jakarta í
Indónesíu þegar nokkru af mat-
vælum var úthlutað ókeypis. Verð á
þeim hefur rokið upp úr öllu valdi
undanfarið og er það farið að valda
hungursneyð víða um heim.
AP
Baráttan um brauðið
Saga Heimspekinnar
Tilvalin
útskriftargjöf
Menningarsjóður styrkir útgáfuna
Eftir einn mesta hugsuð
íslensku þjóðarinnar!
Lafleur útgáfan
sími 659 3313
eftir Gunnar Dal
„Þetta gagnmerka rit eftir Gunnar Dal veitir manni
einstæða innsýn í undraveröld heimspekinnar
sem endist manni út allt lífið“
Guðfinna S. Bjarnadóttir, fv. rektor HR