Náttúrufræðingurinn - 2008, Síða 56

Náttúrufræðingurinn
Hitastig ("C)
6. mynd. Kjörhiti til vaxtar hjd þremur
stærðarflokkum af hlýraseiðum.13 Út-
reiknaður kjörhiti er sýndur á hverri mynd.
- Optimal temperature for growth in three
size classes of juvenile spotted wolffish.
Calculated optima are shown in each
figure.
og 12°C) í sex mánuði, frá nóvember
2003 til júní 2004.13 Settar voru upp
átta grunnar eldisrennur, þ.e. tvær
með sama hitastigi. í hverri rennu
voru einstaklingsmerkt 20-22 seiði
og vöxtur metinn út frá þeim.
Daglega var fylgst með hitastigi,
súrefnisinnihaldi og seltustigi eldis-
vatnsins. Þyngd fiskanna var mæld
við upphaf tilraunar (meðalþyngd
var 71,2 g) og með fjögurra vikna
millibili eftir það og vöxtur metinn.
Hugmyndin með þessari tilrauna-
uppsetningu var að skoða hvort
og hvernig kjörhiti hlýra breytist
með stærð, en algengt er að kjörhiti
lækki með aukinni stærð hjá fisk-
um. Til nánari útskýringar voru þrír
hópar aldir við stöðugt hitastig, eða
6, 8 og 12°C. Fjórði hópurinn var
alinn við náttúrlegan sjávarhita í
eldisstöð Hlýra ehf á tímabilinu, en
hann var 4°C að meðaltali. Fimmti
seiðahópurinn var síðan alinn
þannig að eftir því sem á tilrauna-
tímann leið var hann færður niður
um hitahóp (hitatröppur) til þess
að nýta sem best hugsanlegt kjör-
hitasvið. Þéttleiki var ávallt sam-
bærilegur í öllum hópum. Fram
kom greinilegur munur í vexti á
milli hópa, þar sem seiði við lægra
hitastig (4 og 6°C) uxu jafn vel eða
betur en hópar sem aldir voru við
hærra hitastig (8 og 12°C). Þessar
niðurstöður sýna að hlýri þrífst vel
við lágan eldishita og jafnframt að
hann hefur góða vaxtargetu við
lágt hitastig. Kjörhiti til vaxtar
fyrir 130-380 g hlýraseiði reynist
vera á bilinu 6-8°C (6. mynd) og
lækkar með aukinni stærð.13 Fyrir
130 g seiði var reiknaður kjörhiti
til vaxtar 7,9°C en um 6,6°C fyrir
seiði á bilinu 215-380 g (6. mynd).
Af þessu leiðir að hlýri hentar vel
sem eldis-tegund jafnvel á Aust-
fjörðum þar sem hitastig sjávar er
afar lágt, en hiti þar sveiflast úr
10“C þegar heitast er og niður í
1-2°C þegar kaldast er.
Sýni voru tekin úr öllum fiski
sem alinn var í þessari tilraun og
kannað hvort finna mætti megindleg
erfðamörk (quantitative trait loci,
QTL) í próteinum og þannig flýta
fyrir uppbyggingu eldis og kyn
bóta. í stuttu máli þá tókst að
finna slíka samsvörun hjá hlýra í
tveimur ensímkerfum sem tengjast
meltingu (pýrúvat-kínasa og laktat-
dehýdrógenasa) og í mRNA-svörun
fiskanna.16 Þetta kann að auðvelda
val á hugsanlegum efnivið til kyn-
bóta og flýta enn frekar fyrir þróun
eldisins.
Eldiskerfi
Hlýrinn er botnfiskur og nýtir því
illa rúmmál eldisrýmis í dýpri
kerum eða kvíum. Líkt og hjá lúðu
og sandhverfu í eldi hefur verið
litið til þess að þróa eldiskerfi sem
hefur mikið flatarmál miðað við
rúmmál. í því Ijósi var byggt upp
eldiskerfi í Neskaupstað úr grunn-
um eldisrennum (7. mynd). Stærri
eldisstöð mætti hugsa sér að byggja
upp þannig að rennum yrði komið
fyrir á mörgum hæðum og vatn
rynni milli hæða eftir einhverja
meðhöndlun. Rannsókn á vaxt-
argetu hlýra (meðalþyngd 106 g)
í grunnum rennum annars vegar
og í hefðbundnum hringlaga eld-
iskerum hins vegar leiddu í ljós allt
að 14% meiri vöxt og 17% betri fóð-
urnýtingu í grunnum rennum.17 Það
virðist því fýsilegur kostur að byggja
upp eldiskerfi úr grunnum rennum
á landi. Ókostir við slíkt eldiskerfi
er hins vegar að erfitt getur verið
að tryggja næg vatnsgæði og jafnt
streymi í stærri rennum. Athuganir
hafa verið gerðar í Noregi með að
ala hlýra í kvíum sem útbúnar voru
með flötum botni þar sem hlýri
gat hafst við. Eftir 14 mánuði hafði
hlýri í kvíum vaxið jafn vel og hlýri
sem alinn var í kerum á landi.18 Því
er kvíaeldi ekki útilokað við fram-
leiðslu á hlýra.
r'V— Sii;
7. mynd. Hlýra er hægt að ala ígrunnum eldisrennum og nýta þannig eldisrýmið vel.
- Spotted wolffish can easily be reared in shallow raceways. Ljósm./Photo: Atle Foss.
136