Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1981, Síða 45

Náttúrufræðingurinn - 1981, Síða 45
stratigraphically controlled. In high temperature areas the volcanic and tectonic risk may be of concern, and hence it is important to study the volcanic history of the area and analyse the fault pattern with regard to identifying faults showing the most recent movement. Geothermal gradients across Iceland vary from about 50°C/km for the oldest rocks in West and East Iceland to about 100°C/km inferred for the axial rift zones (Fig. 3). Higher gradients are due to movement of hot water in the bedrock. Isothermal sur- faces, inferred from secondary minerali- zation in the eroded lava pile, indicate thermal gradients of about 70°C/km for the peak heat flow before erosion set in (Fig. 5). The permeability of the bedrock is reduced immensely as a result of zeolitization and alteration (Fig. 4). The consequence is that primary permeability is reduced to almost zero and secondary permeability becomes prevailing. The secondary permeability relates (a) to fractures, faults and dykes that formed under extension within axial rift zones during growth of the lava pile and (b) to fractures and faults that formed later, sometimes under different stress conditions, outside the zones of crustal growth. A case is made for secondary porosity due to dis- solution from the deeper parts of geothermal systems. The high temperature areas are evident from the occurrence of steaming ground, fumaroles and mud pools. They are localized within active geological structures such as central volcanoes or the most active parts of fissure swarms. The central vol- canoes have acid rocks associated with them and some have calderas. Two high tem- perature areas lie on the border of the axial rift zone. They lack active volcanism but faulting is active (Hveragerdi and Geysir). The size of the high temperature fields varies between 1 km- and over 100 km'- (Table 1). Effluent seepage of the high temperature fluid may emerge as C02-springs on their outskirts, as warm ground water in open fis- sures or as HgS-contaminated subglacial streams. The roots of eroded extinct high temperature hydrothermal systems reveal cupolas of high temperature alteration cen- tered on intrusive complexes or sheet and dyke swarms. The intrusives may attain up to 50% of the total rock involved in the deepest parts of the exposed hydrothermal aureoles. High temperature areas are situ- ated in zones of active faulting which oc- curs intermittently at intervals of tens of years (western part of Reykjanes Peninsula) and up to hundreds of years (e.g. northern volcanic zone). New fractures may allow upflow of fluid near boiling temperature. If boiling occurs, hydrothermal activity signi- ficantly increases, and hydrothermal ex- plosion craters, which are common in many high temperature fields, may form. Most of the high temperature areas have been af- fected by volcanism during postglacial time, however, to a varying degree as regards type of eruption, frequency of eruptions and distribution of eruptions with time. Assess- ment of volcanic risk is an important aspect in the study of high temperature areas. Even though constructions may be sited relatively safely, gas pulses (CO., and SO,2) may cause severe problems in utilizing the geothermal system. The low temperature geothermal activity is less clearly defined as individual areas. There may be, however, over 250 separate areas with over 600 main hot springs. The total natural flow, excluding springs of less than 20°C, amounts to about 1800 1/s. Utilization and successful prospecting for hot water has hitherto been more or less limited to known hot spring areas. By drilling and pumping the natural flow has been increased 10—20 times without signs of overexploitation. On the basis of geological and structural studies several dif- ferent types of low-temperature areas have been identified. (a) Dykes syngenetic with the growth of the lava pile are probably the most common type of aquifer. These pre- dominate throughout the Tertiary plateau basalt areas (Fig. 10). Sometimes the dykes are associated with faults of similar strike and age (Fig. 12). (b) Geologically young faults or fault zones, cutting at an angle across older structures syngenetic with the growth of the lava pile (Fig. 11). (c) Zones of 187
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200
Síða 201
Síða 202
Síða 203
Síða 204
Síða 205
Síða 206
Síða 207
Síða 208
Síða 209
Síða 210
Síða 211
Síða 212
Síða 213
Síða 214
Síða 215
Síða 216
Síða 217
Síða 218
Síða 219
Síða 220

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.