Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 93

9. mynd. Við Sauðárgljúfur. Hraunin í gljúfrinu eru öfugt segulmögnuð og munu vera
um milljón ára gömul. The canyon at Sauðárfoss. The lava layers are about million
years old, of reverse polarity.
svæðinu, þó að þar á séu margar undan-
tekningar, og er þetta í fullu samræmi
við plötukenninguna (Sigurður
Steinþórsson 1981). Samkvæmt henni
liggur eldstöðvabeltið kyrrstætt á
plötumótunum, sem gliðna að meðal-
tali um það bil 1 cm á ári til hvorrar
handar. Samfara gliðnuninni sígur mið-
svæði gosbeltisins um það bil 1 cm á
ári, en meðalupphleðsla gosefna fyllir
í það skarð svo að meðalhæð gosbeltis-
ins helst óbreytt. Gosmyndanir þar
hverfa því furðu fljótt undir aðrar yngri
nema þær hafi verið því háreistari. Hins
vegar varðveitast gosmyndanir á
jöðrum eldstöðvabeltisins miklum mun
betur en inni á því.
Austurjaðar eldstöðvabeltisins verður
ekki nákvæmlega skilgreindur en hann
liggur í námunda við farveg Kreppu
eða skammt vestan við hann. Móbergs-
hryggirnir meðfram Kreppu, svo sem
Kreppuhryggur, Kreppuháls, Lóns-
hnjúkur og Þorlákslindahryggur, hafa
sennilega hlaðist upp við austurmörk
þess á síðasta jökulskeiði, og þeir eru
alls ekki eldri en frá því næstsíðasta.
Vesturbakki Jökulsár og meginhluti
Krepputungunnar liggja í virka eld-
stöðvabeltinu. Hraun frá nútíma þekja
því meirihluta alls þessa svæðis og
móbergsmyndanirnar eru langflestar
frá síðasta jökulskeiði. Aðeins dyngjur
frá fyrri hlýskeiðum standa þar upp úr,
svo sem Vaðalda, Hrímalda og Urðar-
háls, og ef til vill toppar á eldri mó-
bergsfjöllum, svo sem undirstaða
suðurenda Herðubreiðartagla.
LOKAORÐ
í næstu grein mun ég fjalla um eld-
stöðvar, höggun og hraun frá nútíma
sem þekja drýgstan hluta landsins á
vesturbakka Jökulsár á Fjöllum og í
Krepputungu. Þar mun ég gera þeim
hluta kortsins betri skil.
215