Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 65

maga dýranna en að eitthvert lítið brot
sleppi óskemmt. Stundum ganga fræin
óskemmd niður meltingarveg dýranna
og berast út með saur þeirra. Saurinn
er næringarríkur og þar getur kím-
plantan vaxið án mikillar samkeppni
við aðrar plöntur. Sum fræ spíra alls
ekki nema þau hafi farið þessa leið.
Á eyjunni Máritíus austur af Afríku
hafa tegundir þróast einangraðar í
milljónir ára og er stærstur hluti þeirra
einlendur, þ.e. finnst
aðeins á Máritíus.
Margar hafa dáið út
á síðastliðnum öld-
um og er dódófugl-
inn þeirra þekktast-
ur. Margar trjáteg-
undir eru líka í út-
rýmingarhættu. Oft
má rekja ástæður
fyrir hnignun stofna
beint til athafna
mannsins en stund-
um liggja ástæðurn-
ar ekki í augum
uppi. Ein þeirra trjá-
tegunda sem hefur
fækkað án þess
menn hafi séð á því
augljósa skýringu er
Calvaria major. Öll
trén sem eftir eru
virðast vera mjög
gömul og engin ný-
liðun virðist hafa
orðið í um 300 ár
(Temple 1977). Fræ-
og aldinmyndun er
næg hjá þeim trjám
sem til eru en engar
kímplöntur eða ung-
plöntur fínnast. Sú
tilgáta hefur verið
sett fram að aldin
trésins liafí áður
verið étin af dódó-
fuglinum og að hörð fræin hafí ekki
getað spírað fyrr en eftir að fræskurn-
in hafði veikst við að fara gegnum
fóarn fuglsins. Gerður var samanburð-
ur á spírun ferskra fræja og 17 fræja
sem gefín höfðu verið kalkúnum.
Engin fræ spíruðu í fyrri flokknum en
þrjú í þeim síðari og eru það hugsan-
lega fyrstu kímplönturnar sem líta dag-
sins ljós í 300 ár.
Það eru ekki aðeins fræ í kjötkennd-
10. mynd. Fræ og aldin Dillenia suffruticosa (Dilleniaceae).
í hverju blómi eru margar frævur sem hver um sig er gerð úr
einu stórgróblaði. Þegar fræin eru orðin fullþroska opnast
aldinin og fuglar tína rauð fræin. Myndin er tekin í Malasíu
1989 (Þóra Ellen Þórhallsdóttir).
187