Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 160

tölunni. Neðsta sýnið hefur svo nokkru
hærri Libby-tölu og er því af gróðri
sem óx eitthvað fyrir 780. Gert er ráð
fyrir að þykknunarhraði mýrarinnar
hafi verið stöðugur á þessu tímabili og
skal þá raða mældum Libby-tölum
sneiðanna með jöfnu millibili eftir
tímaás þannig að þær falli sem þéttast
að kvörðunarferlinum. Þetta hefur
verið gert á 4. mynd. Til að ná þessu
þarf að reikna með að þykknunar-
hraðinn hafí verið um 1 cm á hverjum
40 árum. Þótt hann hafí verið eitthvað
hærri eða lægri verður niðurstaðan
svipuð, sýnið með landnámsgjóskuna
lendir nálægt miðju flata kafla ferilsins
og ætti því að vera frá árabilinu því
um 835. Ætla má að óvissan í þessari
aldursgreiningu sé 20-30 ár.
Með því að skoða þannig niðurstöður
mælinganna fimm og bera þær saman
við kvörðunarferilinn á viðkomandi
tímaskeiði má fá fyllri upplýsingar úr
gögnum af þessu tagi. Samkvæmt
þessari niðurstöðu er ósennilegt að
sýrutoppurinn sem sést í borkjarnanum
frá Grænlandsjökli í íslagi frá árinu
898 hafi komið frá sama gosi og
landnámslagið.
NÁKVÆMARI
ALDURSGREINING
Á GJÓSKULÖGUM
Aðferð Margrétar Hallsdóttur og
framgreind gagnaúrvinnsla vísa leið til
traustari greiningar á aldri gjóskulaga.
Með því að taka röð jafnþykkra sneiða,
bæði fyrir ofan og neðan gjóskulag
sem skal aldursgreina, fást nokkrar
Libby-tölur sem skulu síðan felldar
sem best að kvörðunarferlinum, í
líkingu við það sem gert er á 4. mynd.
Sé lítil breyting í Libby-tölunni á
tímaskeiði plöntuleifa í gjóskulaginu
er æskilegt að láta sneiðarnar ná í báða
enda til tímaskeiðs þar sem greinileg
breyting verður í Libby-gildi kvörð-
unarferilsins. Það mundi styrkja þessa
aðferð mjög ef mögulegt væri að mæla
sýnin með meiri nákvæmni en nú fæst
í almennri geislakolsgreiningu. Rétt er
að benda á að þessi aðferð kallar á
mun fleiri geislakolsgreiningar en
mögulegt hefur verið að fá í rann-
sóknaverkefnum hér á landi.
Þegar þessari aðferð er beitt er hag-
stæðast að aldursgreina fyrst eitt eða
tvö sýni og bæta síðan fleiri sýnum
við í ljósi niðurstöðunnar og lögunar
kvörðunarferilsins á viðkomandi tíma-
skeiði. Það mundi styrkja verulega
möguleika til ítarlegri greininga af
þessu tagi ef áform um íslenska aldurs-
greiningastofu ná fram að ganga þar
sem unnt verður að mæla fleiri sýni en
áður og með 30 ára mælióvissu, sem
er um tvöfalt meiri nákvæmni en
almennt fæst hjá rannsóknastofum um
þessar mundir (Páll Theodórsson
1992).
En er gefíð að plöntuleifar í sneið
sem inniheldur öskulagið séu jafn-
gamlar gjóskunni? Rætur yngri gróð-
urs teygja sig vafalítið niður í þetta
lag svo gróðurleifar þar gætu sýnst
yngri en öskulagið. Margrét Hallsdóttir
hefur bent mér á að með því að taka
sniðið í mýri þar sem lágvaxnar
plöntur með stuttum rótum, t.d. mosi,
eru ríkjandi megi fá áreiðanlegri
upplýsingar um aldur hverrar sneiðar.
Einnig mætti reyna að tína slíkar
plöntuleifar úr sneiðinni. Þá gæti sá
vandi komið upp að nægilega stórt sýni
næðist ekki til hefðbundinnar C-14
aldursgreiningar, sem er um 1 gramm
af kolefni. Hér má þá grípa til hinnar
nýju AMS-geiningar á geislakolinu, en
þá þarf aðeins um eitt millígramm.
AMS-greining er þó töluvert dýrari og
einkum þegar sóst er eftir aukinni ná-
kvæmni, t.d. ±30 ár. Sigfús J. Johnsen
og Árný E. Sveinbjörnsdóttir hafa
komið upp aðstöðu við Raunvísinda-
282