Samvinnan - 01.08.1970, Blaðsíða 49

Egypzkar jlugvélar búnar jlugskeytum sem hceja mörk í 100—130 km. jjarlœgð jrá jlugvélunum.
þótt þeir ynnu sigur í sex daga stríðinu,
eru það Sovétríkin sem fleyta rjómann af
þeim sigri. Um aldir hefur það verið mark-
mið valdhafa Rússlands, keisara jafnt og
bolsévika, að afla ríki sínu ítaka við austan-
vert Miðjarðarhaf. Nú hefur þetta tekizt,
fyrir tilverknað Vesturveldanna og skjól-
stæðings þeirra, ísraels.
John sálugi Dulles lagði grundvöllinn að
Miðjarðarhafsveldi Sovétríkjanna, þegar
hann brá fæti fyrir tilraunir stjórnar Nass-
ers til að fá eðlilega forustuaðstöðu Egypta-
lands í hópi arabaríkjanna viðurkennda, en
stofnaði í staðinn Bagdaðbandalag Tyrk-
lands, íraks, írans og Pakistans sem við-
hengi við Atlanzhafsbandalagið og í því
skyni að einangra Egyptaland. Síðar vó
Dulles aftur í sama knérunn, þegar hann
riftaði loforði Bandaríkjanna um fjárfram-
lög til Asúanstíflunnar í Níl. Þá hlupu
sovétmenn í skarðið og skiluðu í sumar full-
gerðu þessu mikla mannvirki, sem verður
hornsteinn að iðnvæðingu Egyptalands og
áveitukerfi til að breyta eyðimörk í akra.
Síðan hafa sovétmenn einnig öðlazt veru-
leg ítök í Sýrlandi og írak, en megináherzlu
hafa þeir ævinlega lagt á að koma ár sinni
fyrir borð í Egyptalandi. í fyrstu höfðu
margir tilhneigingu til að túlka ósigur araba-
herjanna, sem börðust með sovézkum vopn-
um í sex daga stríðinu, sem ósigur fyrir
Sovétríkin líka. Nú er öllum ljóst að öðru
var nær. Síðan í sex daga stríðinu hafa
áhrif Sovétríkjanna á austanverðu Miðjarð-
arhafi vaxið óðfluga. Þar er nú að staðaldri
sovézkur floti, sem hefur aðgang að höfn-
um í Sýrlandi og Egyptalandi. Sú tíð er
liðin, þegar bandaríski flotinn var einráður
á þessum slóðum. Loks fengu sovézkar
flugsveitir bækistöðvar í Egyptalandi eftir
árásir Israelsmanna a nágrenni Kairó síð-
astliðinn vetur, en sovézkir liðsforingjar og
tæknimenn komu upp stöðvum fyrir loft-
varnaeldflaugar allt að Súezskurði.
Koma sovézkra hermanna í þúsunda tali
til Egyptalands setti sem vonlegt var beyg
að ísraelsmönnum, sem var ekkert um það
gefið að lenda í návígi við annað mesta
herveldi heims. Drógu þeir því mjög úr
árásum á Egyptaland, um leið og þeir
urðu varir við sovézkar flugsveitir á lofti.
Hitt skiptir þó enn meira máli, að Banda-
ríkjastjórn sá sig tilknúða að taka afstöðu
sína til deilu arabaríkjanna og ísraels til
endurskoðunar.
Niðurstaða þeirrar endurskoðunar varð,
að Bandaríkjastjórn yrði að bæta málstað
sinn gagnvart arabaríkjunum. Beiðni ísraels
um 150 Phantomþotur var lögð á hilluna,
þegar á daginn kom að yrði hún veitt gæti
það hæglega haft í för með sér allsherjar
hrun bandarískra olíuítaka og kaupsýslu-
aðstöðu í löndum eins og Saudi-Arabíu,
Líbanon og Kuvait, þeim þrem arabaríkjum,
þar sem bandarísk áhrif eru enn sterk. í
stað þess að senda þotur á vettvang, lét
Bandaríkjastjórn frá sér fara tillögu um
friðargerð, þar sem hún tók í fyrsta skipti
eftir sex daga stríðið verulegt tillit til af-
stöðu arabaríkjanna.
Nasser Egyptalandsforseti má vissulega
vel við una hvernig nú er komið, miðað við
það hvernig horfurnar voru fyrir þrem
árum, þegar ísraelsmenn létu staðar numið
við Súezskurð. Hann hefur tryggt sér full-
tingi Sovétríkjanna, efnahagslegt og hernað-
arlegt, án þess að þurfa að láta af hendi
nokkur þau réttindi eða aðstöðu, sem gefi
tilefni til að saka hann um að hafa gengið
hinu framandi stórveldi á hönd. Einmitt af
því hann hefur forðazt að gangast undir
nokkrar frambúðarskuldbindingar við Sovét-
ríkin, hefur honum tekizt að smeygja fleyg
milli Bandaríkjanna og ísraels. Bandaríkja-
stjórn skirrist við að þjappa sér svo fast
upp að ísrael, að fyrirgert sé tækifærum
sem gefast kunna til að koma ár sinni
fyrir borð í Kairó.
Nasser komst til valda í Egyptalandi í
umrótinu eftir ósigurinn í fyrsta stríðinu
við ísrael. Síðan hefur fsrael tvisvar herjað
á Egyptaland og sigrað í bæði skiptin, en
um leið styrkt Nasser í sessi. Mesta vanda-
mál Nassers var í öndverðu að vekja
egypzkan almenning af árþúsunda doða,
gera þjóð úr þjökuðum og vonlausum lýð.
Við það verkefni hafa ísraelsmenn aðstoðað
hann dyggilega. ísraelsmönnum er tamt að
halda því fram, að markmið Nassers sé að
útrýma ríki þeirra, reka þá í sjóinn, eins og
það er gjarnan orðað. Ýmsir éta þetta eftir,
og egypzkir áróðursmenn haga oft þannig
orðum sínum, að nota má þau til að styðja
þessa skoðun. Samt er hún á misskilningi
byggð. Engum er ljósara en Nasser, að
hvorki honum né öðrum verður látið liðast
að kollvarpa ísrael, fyrir því munu Banda-
ríkin og Sovétríkin sjá í sameiningu, alveg
eins og þau sameinuðust um að gera stofn-
un ísraels mögulega. Það sem fyrir Nasser
vakir, er að notfæra sér tilveru Ísraelsríkis
til að ná ákveðnum markmiðum, bæði heima-
fyrir og út á við. Áður er vikið að, hvernig
hann hefur notað ósigrana fyrir ísraels-
mönnum til að brýna Egypta. Á alþjóða-
ísraelskir skriðdrekar á hersýningu í Tel Aviv.
49