Samvinnan - 01.08.1970, Blaðsíða 26

Vörn gegn veðráttu og ytra rými
Það eru fleiri atriði en skipt-
ing borgar í svæði og þéttbýli
þeirra, er stuðla að vellíðan okkar
í borginni. Vil ég þar t. d. nefna
veðráttuna sem mjög veigamik-
inn þátt. Við að lesa tilvitnun
mína í götulíf ítalskrar sjávar-
borgar hefur einhverjum e. t. v.
orðið hugsað til íslenzks veður-
fars og hrist síðan höfuðið. En
því ekki að byggja okkur vörn
gegn veðráttu? Við verðum að
sætta okkur við, að hér á íslandi
er oftast rok og rigning, og við
verðum því, um leið og við byggj-
um, að hafa veðurfarið mjög of-
arlega í huga. Værum við t. d.
staðsett í miðri Evrópu, mundu
blokkskífurnar við Miklubrautina
henta vel, þar sem loft er mjög
kyrrt og leitazt er við að fá loft-
streymi milli húsanna inn í borg-
ina. Hér á landi eru fáir dagarnir,
þegar svæðin milli slíkra blokk-
húsa nýtast til útivistar. Þar vex
varla gróður sakir næðings.
Við verðum að huga meir að
hinu ytra rúmi en gert hefur
verið. Við megum ekki einskorða
okkur við íbúðina innan veggja
hússins, heldur verðum við einnig
að leggja áherzlu á umhverfið
milli veggja húsanna, því rýmið
milli bygginga er jafn mikilvægt
lífi borgarans eins og bygging-
arnar sjálfar. Við verðum að yfir-
byggja meir og skapa skjól fyrir
leik barna, fyrir gróður til upp-
vaxtar og aðstöðu fyrir okkur til
að njóta útiveru án þess að vera
sífellt ofurseld stormsveipum og
rigningu. íslenzkt veðurfar leiðir
okkur einnig að áðurnefndu
grundvallaratriði eða slagorði,
„þéttari byggð“.
í sambandi við ytra rými vil
ég rétt aðeins minnast á hin vina-
legu gróðursvæði Reykjavíkur,
eins og t. d. Hljómskálagarðinn
og garðinn í Laugardal. Þetta eru
falleg svæði, og hefur miklum
tíma og fé verið til þeirra varið,
en ég hef aftur hugboð um, að
þau séu of lítið nýtt. Slík svæði
þyrftu t. d. að vera hluti af
snertipunktum borgarinnar, þann-
ig t. d. að þjónustufyrirtæki væru
dregin inn í slík svæði, en þá
yrðu gróðursvæðin enn einn þátt-
ur í að skapa nógu fjölskrúðuga
snertipunkta, skv. slagorðinu
„allt á sama stað í þéttri byggð“.
Yrði þá áreiðanlega margur borg-
arinn til þess að kynnast ánægj-
unni af gróðursæld á leið í tóm-
stundahöllina eða kaffihúsið, eða
þá öfugt, að margur náttúruunn-
andinn mundi auka veltu þjón-
ustufyrirtækja á rölti sínu um
gróðursvæðið.
Án rannsókna villumst við á þörf-
um okkar og dagdraumum
Eins og ég hef þegar minnzt á,
er breytt íbúðaform grundvöllur-
inn að því þétta og skýlda skipu-
lagi, sem ég tel, að við þurfum
að stefna að. íbúðaform sem veita
okkur sem flesta kosti einbýlis-
húsa, en um leið ýmsa þá hag-
kvæmni, sem fjölbýli veitir. —
Æðsti íbúðadraumur okkar
flestra er um bjart einstæðuhús,
sem við getum rölt í kringum,
umlukið stórum grasfleti, allt
baðað sól á bláum himni, krydd-
að með blómum og lífshamingju.
En berum við það úr býtum, sem
hugur okkar stendur til? Hlífir
stóri grasflöturinn okkur t. d.
nægjanlega fyrir nágrönnum?
Nei, hann er okkur jafnvel vinnu-
byrði. Einbýlishúsið er einnig op-
ið fyrir umferð og skarkala göt-
unnar, og þar er heldur engin
vörn gegn veðri. Þegar allt kemur
til alls, fáum við sennilega færri
kosti út úr reykvísku einbýlishúsi
í dag en við eigum von á.
Skipulag á að geta mótazt af
þörfum okkar, ekki að móta þarf-
ir okkar, en til þess verðum við
líka að vita hverjar þarfir okkar
eru og hvað við viljum. Við verð-
um líka að leita nýrra leiða og
benda á nýjar þarfir. Það sem er
okkar æðsti draumur í dag, verð-
ur það ekki lengur á morgun,
þegar eitthvað nýtt og betra er
komið fram á sjónarsviðið. En
meðan við bjóðum ekki upp á
annað betra, meðan við vitum
ekki, að fyrir peningana sem við
fjárfestum þurfum við að fá ým-
islegt fleira en við fáum í dag, er
okkur þá láandi, þótt okkur
dreymi um einbýlishúsið?
Með grein þessari eru nokkrar
Verða íbúðir í slíkum trektmynduðum
byggingum dagdraumar olckar?
Þeir liefðu víst víðáttumikið útsýni,
sem œttu heima í þessum byggingum,
og er það ekki draumur okkar margra?
myndir af húsagerðum, sem nú
eru að ryðja sér til rúms erlend-
is. Sumt tekst við miklar vinsæld-
ir, annað verður e. t. v. aldrei
byggt, en allt eru þetta tilraunir
til framfara. Á þessum sviðum
hefur okkur skort tilraunir, en
hið fyrsta þarf að hrinda í fram-
kvæmd sérfræðilegri rannsókn á
skipulagi og íbúðaformum með
tilliti til fjölbreytts borgarlífs í
íslenzku veðurfari. Alls staðar og
alltaf þarf að gæta að því, að
borgarskipulag sé örvandi og leið-
beinandi í uppbyggingu en ekki
þvingandi, og eins má það aldrei
gleymast, að maðurinn er félags-
vera en ekki verkfæri, sem á að
vinna á daginn, horfa á sjónvarp
á kvöldin og sofa á nóttinni.
Garðar Halldórsson.
26