Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1982, Blaðsíða 102

Andvari - 01.01.1982, Blaðsíða 102
100 LOFTUR GUTTORMSSON ANDVARI skyggn til þess að átta sig á tvískinnungi hirðarinnar sem reri óspart undir stríðsáform Gírondína og Faujanta og gera sér grein fyrir afleiðingum þeirra: „Mesta firra sem getur fæðst í huga stjórnmálamanns er að halda að ein þjóð þurfi ekki annað en fara með her á hendur annarri þjóð til þess að hún taki upp lög hennar og stjórnarskrá. Enginn kærir sig um vopnaða trúboða; og fyrsta viðbragðið sem náttúran og skynsemin vekja er að hrinda þeim af höndum sér sem óvinum.“3" Eins og fram hefur komið í fyrri fyrirlestrum# reyndist Robespierre sannspár í þessu efni. Gírondínar féllu á eigin bragði og konungdómurinn með þeim. Styrjaldarástandið ruglaði alla fyrri útreikninga, fleytti Fjallinu og velferðarnefnd þess til valda. Velferðarnefndin svaraði hættuástandinu, sem skapaðist vegna innrásar hinna erlendu herja og gagnbyltingar sambands- stjórnarsinna, með ógnarstjórn og allsherjarkvaðningu.33 Imynd hins sanna byltingarmanns varð dyggðugur og vopnum búinn ættjarðarvinur sem fórnaði öllum eiginhagsmunum á altari föðurlandsins. Dyggðinni á la Rousseau, þ.e. afneitun einstaklingshyggju og atfylgi við almannaheill, var skipað í öndvegi undir forystu hins grandvara Robespierres. Hver sem fylgdi ekki hinu stranga siðaboði ættjarðarvinarins varð tortryggilegur, hugsanlegur attaníossi höfðingjanna, aristókratanna. Fyrir áhrif smáborgara og handverksmanna Parísar fékk þjóðerniskenndin þannig mjög eindregið stéttarlegt inntak, blandið hugsjón jafnréttis og bræðralags. Pað var þessi kennd sem herti hugi hinna óbreyttu byltingarhermanna og gerði þeim kleift að brjótast á árunum 1792-93 út úr herkví sameinaðrar Evrópu aristókratanna. Með sigri þeirra við Valmy í september 1792 var, eins og Goethe komst að orði, „hafið nýtt tímabil í veraldarsögunni“. En milli ættjarðarástar sem kviknar í varnarstríði og herskárrar þjóðernis- hyggju eru einatt óljós mörk. í hinum tröllauknu átökum sem frönsku byltingarmennirnir áttu í á þessum árum var þess naumast að vænta að þau mörk væru virt. Frönsku hermennirnir sem hröktu innrásarlið á flótta til norðurs og austurs fengu víðast hvar að reyna það sem Robespierre hafði sagt fyrir um. Meiri hluti íbúanna í Belgíu og í Rínarlöndum voru ekki „ættjarðarvinir“ í byltingarsinnuðum skilningi orðsins. Aðeins minni hluti þeirra fagnaði hinum „vopnuðu trúboðum“ sem frelsurum þegar þeir hófu innreið sína, fyrst haustið 1792 og síðan aftur 1794. Það kostaði byltingarmenn langvinnar deilur og umræður á Pjóðþinginu * Þessi grein er að mestu samhljóða fyxirlestri sem ég flutti í flokki útvaqiserinda um Frönsku byltinguna árið 1969. Mér vitanlega hafa tvö þessara erinda birst á prenti, bæði eftir Sverri Kristjánsson: ASdmgandi frönsku byltingarinnar, Tímarit MM Bl. árg. (1. 1970) og Franska byltingin og Napólcon, Andvari 95. ár (1970).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.