Andvari - 01.01.1982, Síða 118

116
GÍSLI BRYNJÓLFSSON
ANDVARI
ágæti sitt.“ Og það þarf að fylgjast vel með fóðruninni, því að misjafnir eru
gegningamennirnir. Þegar sr. Jón kemst ekki sjálfur í húsin til eftirlits sakir
lasleika, kemur „Ingvar minn á Sólheimum og skoðaði allan pening hjá vinnu-
mönnum mínum í morgun, og þótti honum hann í góðu lagi.“ En í Selinu
urðu ærnar of magrar, af því að treysta varð öðrum til tilsjónar þar.
Þótt vetrarbeitin minnki, heldur sr. Jón bústærðinni og sauðatölunni. Þeir
gefa beztan arð: ullina, sem er aðalinnleggið hjá kaupmanninum, og þeir eru
drjúgir til niðurlags heima, þar sem skera þarf allt upp í 100 kindur á haustin
til ársforða handa stóru heimili, og þegar fjársalan hófst til Englands, voru
sauðirnir mikil tekjulind.
Og alla leið suður til Reykjavíkur voru nokkrir Kúlusauðir jafnan reknir
á haustin. Þeir eru sendir Jóni Árnasyni upp í viðskipti þeirra nafnanna. Það
var langur rekstur, og mikið létu blessaðar skepnurnar á sjá. Þó var það undir
rekstrarmönnunum komið. En þeim fór aftur eins og öðru! „Því þessir
rekstrarmenn, sem nú gerast, kvu ekkert hugsa um þarfir skepnanna, heldur
láta þær standa inni dægrum saman, er þeir kveinka sér við að vera úti. Það
var öðruvísi í fyrri tíð, er eigendurnir voru sjálfir með.“ Samt taka þessir
þokkapiltar 24 sk. á sauð í rekstrargjald.
Þessir haustrekstrar yfir fjöll og firnindi voru áhættusamir. Og einu sinni
a. m. k. lá við, að illa færi, eins og sést af bréfi til Jóns Árnasonar 25. septem-
ber 1865 . . . ,,Nú er báglega komið, frændi. Maðurinn, sem rak sauðina fyrir
mig og aðra Svíndælinga, kom aftur í gærkvöldi, hreppti blindbyl á Sandi,
varð að tjalda þar og tapaði öllu fénu út í veðrið og óvíst það sjáist nokkurn-
tíma framar.“ Svo fór um sending þá.
En þetta fer betur en á horfðist í bili. Eftir áramótin getur sr. Jón skrifað
nafna sínum á þessa leið: „Heim vitjuðu aftur sauðirnir, sem hröktust á Sandi,
en þunnir voru þeir orðnir, og 2 lömb vantaði mig af því, sem suður átti að
fara.“
Til fróðleiks skulu hér tilgreind dæmi um, hvernig sauðirnir lögðu sig,
þegar suður kom:
Ár 1866: 49% punda fall 5 % pund mör.
Ár 1874: 48j4 punda fall 9% pund mör.
Haustið 1877 reyndust suðurreknir sauðir mjög rýrir, allt niður í 36-37 punda
fall.
Vonbrigði og harðindi.
Haustið 1866 sendir sr. Jón nafna sínum 5 sauði, „sem ég býst við, að
ekki hafi verið mörmiklir, en föllin betri. Annars fékk ég ekki að hafa þá
eins væna og ég vildi, því í réttinni voru útvaldir menn af Kammerráðinu