Andvari - 01.01.1982, Page 133

ANDVARI
IÍEIMAFRÆÐSLA OG HEIMILISGUÐRÆKNI
131
um siglir krafa til heimilanna um aðstoð
við kristindómsfræðslu barna. Sænski
siðbyltingarfrömuðurinn, Olaus Petri,
hvetur prestana til að brýna það fyrir
foreldrum, að þeir kenni börnum sínum
höfuðgreinar Fræðanna. Sænska kirkj-
an heldur í þessu efni uppteknum hætti
eftir daga hans. Um sömu mundir er
einnig leitað til heimilanna í Danmörku
og Noregi. Peder Palladius bendir for-
eldrum á að kenna börnum að fara með
Faðirvor að morgni og ljúka því með
orðunum ,,mat í Guðs' nafni,“ áður en
þau fái bita eða sopa. Hann segir frá
lítilli stúlku, sem í viðurvist hans bað
Faðirvor í kirkjunni í Bjergby og lauk
bæninni með orðunum: „Amen, mat í
Guðs nafni.“ Þetta féll biskupi vel í geð.
„Bersýnilega fékk hún ekki mat í Guðs
nafni fyrr en að loknu Faðirvori.“ Palla-
dius segist einnig þekkja „góða bændur
á Sjálandi, sem sitja heima við borðið
sitt og geta talið upp fyrir börnin guðs-
spjöll allra helgra daga ársins“. Hvetur
hann aðra foreldra til að gera slíkt hið
sama. í Noregi varð það og algengt eftir
siðbyltingu að iðka heimilisguðrækni
með söng, lestri Fræðanna og bæna-
gjörð. Heffermehl segir, að „auk morg-
un- og kvöldbæna væru lesnar borðbæn-
ir í heimahúsum, þar sem húsbóndinn á
heimilinu ellegar eitt barnanna las borð-
bæn úr Fræðunum og flutti þau borð-
vers, er smám saman komust á allra var-
ir.“
Þó hefur ekki verið um að ræða um-
fangsmikið nám í heimahúsum. Margir
Ieikmenn vildu ekki kenna börnum sín-
um annað en Faðirvor og Trúúarjátn-
ingu. Frekari fræðslu skutu danskir
bændur til djáknans um daga Palladius-
ar. Sama viðhorf telur Heffermehl hafa
verið ríkjandi í Noregi. Þannig námu
menn ekki Fræðin í heimahúsum, held-
ur í kirkju eða skóla.
En frumfræðsla í kristnum dómi var
í höndum heimilisins, einnig eftir að
skólum óx fiskur um hrygg. í riti sínu
„Dansk bondeliv" greinir H. F. Feil-
berg frá þessari athafnasemi á vestjózk-
um bæ um miðja síðustu öld. Heima-
manni farast svo orð um bernsku sína:
„Mér er úr minni liðið, hvenær móðir
mín kenndi mér Faðirvor. Ég hef kunn-
að þá bæn frá því ég fyrst man til mín.
Þegar ég var háttaður, lagði móðir mín
vanga sinn að vanga mínum ellegar hún
vafði mig að brjósti sér og lét mig fara
með Faðirvor. Því næst spurði hún mig:
„Hver skapaði þig?“ Ég svaraði: „Guð
faðir.“ - „Hver endurleysti þig?“ spurði
hún enn. - „Guðs sonur.“ - „Hver helg-
ar þig?“ - „Guð heilagur andi.“ -„Hvar
gerðist þú Guðs barn?“ - „í skírninni."
Því næst las ég nokkur vers, og ég minn-
ist þess, að þau lærði ég smám saman:
Eg er aðeins barn,
allur þróttur smár,
einum Guði góðum
gef mig dag og ár.
eða:
Drottinn börnin ber
blítt í faðmi sér.
Oll mín gæfa er
enn í höndum þér.
Mörg voru versin önnur. Því næst lýsti
móðir mín blessun yfir okkur með þess-
um orðum: „Drottinn blessi oss og varð-
veiti oss.“ Þrásinnis kveinkaði hún sér
raunar yfir því að hafa kennt okkur allt
of Iítið. Móðir hennar hefði kennt henni
mun fleira.“
Kristindómsfræðsla hefur ætíð verið
hyrningarsteinn heimakennslu. I þeim
héruðum norrænna landa, sem seint
eignuðust skólasetur, reis önnur heima-
fræðsla á þessum steini: Fyrst bættist
lestur við, síðan skrift og reikningur og