Andvari - 01.01.2000, Page 91

andvari
FARANDSKÁLDIÐ
89
um (Strandið má vissulega einnig teljast til æskuverkanna). Þessi innri bar-
átta verður honum líka yrkisefni í mörgum athyglisverðum ljóðum.23
Þótt Hannesi væri tregt um yrkingar eftir útkomu Imbrudaga var hugur
hans ekki aðgerðarlaus því að á þessum tíma íhugar hann vandamál skáld-
skapar og endurskoðar viðhorf sín í þeim efnum. í Sprekum á eldinn koma
fram miklar breytingar á ljóðagerð hans og þær eiga sér aðdraganda í um-
hugsun hans og umræðum um skáldskap. Heimild um það eru skálda-
umræðurnar í tímaritinu Birtingi 3.-4. hefti 1958. Jón Óskar segir þar m. a.
að sér finnist það „vera aðalatriðið núna, eins og málum er háttað í heimin-
um: að prédika húmanisma.“ Hannes tekur hann á orðinu og segir: „Já, en
líka að berjast: ydda vopnin og berjast af töluverðri hörku gegn mannúðar-
leysinu. Það er það sem skortir á, finnst mér, ef mér leyfist að gagnrýna
mig og ykkur.“ I umræðunum tóku einnig þátt Einar Bragi og Jón úr Vör
°g fleiri blönduðu sér í þær. Síðar á þessu skáldaþingi leggur Hannes eftir-
farandi til málanna: „Mér finnst nútímaljóðið ekki fært um að gegna því
hlutverki sem ljóðlistin á að gegna nú á dögum - afþví að það er í eðli sínu
jafn innhverft og það var fyrir rúmum áratug; vegna þess að það hefur ekki
þt'óazt með tímanum og hlítt kröfu hans um uppreisn, kvatt sér hljóðs, tekið
af skarið/“ (Leturbr. Birtings). Ætla má að þessi ummæli séu uppgjör við
ljóðstíl Dymbilvöku og Imbrudaga. Þessum merkilegu samræðum skálda
lauk með kröfu Hannesar um einhverskonar sósfalrealisma í ljóðlist: „Tím-
inn, aldarhátturinn, ber í sjálfum sér þá kröfu til okkar að við hættum að
svíkja lit, að ísl. skáld verði að nýju fullgildir þátttakendur í menningar-
baráttu nútímans [. . .] Það er skoðun mín að ísl. nútímaskáldum sé nauð-
synlegt að sigrast á vantrausti sínu á orðinu, þeirri vanmáttarkennd sem nú
§erir þá að einrænislegum föndrurum við heldur værukært tilfinningalíf. Ég
held að tími hins skorinorða ljóðs sé kominn!“ (Leturbr. Birtings)
Ljóst má vera að Hannes er hér að brýna menn til að yrkja opinská bar-
áttuljóð. Hinn pólitíski eldmóður hans kallar á slíkan kveðskap. Hann vill
að skáldin beiti Ijóðlistinni til að hefja pólitíska sókn gegn vígbúnaði og
spilltri hugmyndafræði Vesturlanda. Það sé „mótsögn í því að yrkja á tákn-
wáli og ætla þó orðum sínum að hafa bein og víðtæk áhrif.“24 Hann reyndi
sjálfur að gera slíka bragarbót, og orðar það þannig: „Jafnframt einsetti ég
mér að reka loks af mér slyðruorðið og yrkja í þeim gagnorða stíl sem ég
hafði fjölyrt um í Birtingi en mér hafði enn ekki tekist að ná valdi á.“25 Af-
raksturinn var bálkurinn „Landnám í nýjum heimi“ í Sprekum á eldinn og
af sama toga er bálkurinn „Fréttaskeyti“ í Jarteiknum. Þessar tilraunir sýna
svart á hvítu að slík aðferð var úr sér gengin og hentaði engan veginn
skáldhugsun Hannesar Sigfússonar. Þessar mælsku ádrepur og vinahót í
hefðbundnum brag minna á margar aðrar áhrifalausar rímaðar ræður sem
yfrið nóg var til af. Skáldinu sjálfu varð Ijóst að tími hinnar gagnorðu hefð-