Andvari - 01.01.2005, Qupperneq 43

andvari
ÞÓRARINN BJÖRNSSON
41
sitt af mörkum til friðar þjóða og manna. „Hann gerir það með slíkum
yndisþokka í frásögn, að bókin varð þegar frá upphafi ein sú evrópsk
lilja sem allir vildu kveðið hafa, og hefur sagan haldið virðíngarsessi í
bókmenntum heims jafnan síðan, þó tímar og menn hafi breyst,“ segir
Halldór Laxness í ritdómi í Þjóðviljanum 8. febrúar 1948. Og hann
heldur áfram:
Eg þekki fáar bækur unaðslegri en Jóhann Kristófer, lesandinn lifir í nokkurs
konar „öðru ljósi“ undir lestrinum, og þó skynjun höfundarins á mannleg efni
sé furðu alger, og hvergi farið í launkofa með neitt, er einlægni hans altaf
jafnhátíðleg, og lesandinn finnur sig ævinlega í nálægð hins undursamlega.
Frásögnin er með þeim hætti að maður verður aldrei var við mál né stíl undir
lestri, öll fyrirhöfn hverfur, það er eins og hlutimir sjáist gegnum fáið gler,
þar sem einhver dularfullur ljósvaldur, óháður forminu, ráði lit og skugga.
f...] Því má ekki heldur gleyma, að þýðíng Þórarins Björnssonar er merki-
lega vel gerð; auk þess sem hún lýsir virðíngu þýðandans fyrir hinu einstæða
verki sem hann færist í fáng að gefa löndum sínum, þá hefur hann gullvæga
heimafeingna þekkíngu á íslenskri túngu, kominn af miklu gáfufólki norður-
þíngeysku, og hámenntaðan málsmekk af frönskunámi og latínu, svo það er
eitt fyrir sig unaður að lesa jafnfágaða íslensku og þá sem maður þessi hefur
á valdi sínu.68
Fleiri urðu til þess að lofa málfar og stílsnilld Þórarins Björnssonar á
Þýðingunni á þessu merka bókmenntaverki og þótt sumt efni verksins
finni ef til vill ekki lengur hljómgrunn meðal lesenda á 21. öld leynast
engum tök Þórarins Björnssonar á íslensku máli og stíl.69
Margrét Eiríksdóttir sagði undirrituðum eitt sinn frá því að Þórarinn
hefði oftast skrifað skólaslitaræður sínar - og jafnvel aðrar ræður sínar
a síðustu stundu, gjarna nóttina áður en hann átti að flytja ræðuna. Það
hefði verið eins og álagið og spennan knúðu hann til meiri átaka, til
skarpari hugsunar, enda minnist hann sjálfur á þetta. „Hins vegar flutti
hann aldrei alveg þá ræðu sem hann skrifaði,“ sagði Margrét. Kemur
Þar fram eitt einkenni mikilla ræðumanna: að gleyma sér í boðuninni,
enda hafði kennarinn og ræðulistamaðurinn Þórarinn Björnsson frá
^nklu að segja á sinn lifandi hátt.