Andvari - 01.01.2005, Page 66

64
AÐALGEIR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
alltaf eftir því, að okkur stóð ótti af honum, en sá ótti var ekki hræðsla, heldur
óánægja yfir að hafa styggt hann, en þetta vildi sjaldan til, því hann var hvers-
dagslega gæfur og hógvær, afskiptalítill, aldrei ofsalegur, enginn hávaða-
maður, frábitinn öllu slarki; samt drakk hann stundum og varð kenndur, en
það var sjaldan og allt í hófi“ (Dægmdvöl (1965), 79.
Um Björn Gunnlaugsson segir Grímur Thomsen að hann hafi ekki verið
af þessum heimi. Bjöm hafi í engu viljað vamm sitt vita, heldur dvalið í
stjömunum og öllu hinu háleita, en „þekkti ekkert lágt, og gaf því engan
gaum. Lærisveinar elskuðu hann og virtu, og varla mun það hafa komið fyrir,
að nokkur móðgaði hann viljandi; en piltar höfðu ekki beyg af honum eins
og af Schevmg “(Skírnir (1921), 89).
Benedikt Gröndal helgaði Birni einnig nokkurt rými í Dægradvöl, en
ekki kemur það allt heim við orð Gríms. Lýsing hans á Birni er á þessa
leið: „Björn Gunnlaugsson var hár og gildur, höfuðmikill og með stórt and-
lit og alltaf rólegt ...; aldrei brá honum til reiði eða annarra geðshræringa
svo menn viti, enda mun þetta hafa valdið því, að hann var og hefur verið
skoðaður sem heimspekingur og fengið miklu meira orð fyrir það hér en
vert var, olli því einkum útlit og svipur Björns og allt háttalag hans, sem var
einkennilegt og öðrum ólíkt; Njóla fékk hér almenningslof, af því alþýðan
hafði ekkert vit á að dæma hana, en varð hrifin af þessum hálfmystisku
alheimsdraumum ..., og þó Njóla væri tvisvar gefin út, þá er hún lítils virði,
ómerkileg að innihaldi og smekklaus að formi, ... Björn var ekkert annað
en mathematicus, en þar var hann líka genius, öll hans heimspeki var tóm
mathematik. Hann mundi hafa jafnazt við Gauss eða Newton, hefði hann
verið annarstaðar og í öðrum kringumstæðum, en það hamlaði honum, að
hann var svo latur og værugjarn og lá alltaf í rúminu meðan hann var ekki í
skólanum, að því undanteknu sem hann ferðaðist á hverju sumri til að mæla,
en þetta tók hann einnig með sannkallaðri heimspekilegri ró.“ {Dægradvöl
(1965), 76-77).
Gröndal lét heldur ekki mikið af kennslu Bjamar. Samt „kenndi hann mér
á vetrarkvöldum að þekkja ýmsar stjörnur, og það held ég sé það eina, sem
ég hef lært af honum, því öll hans kennsla var ónýt, hvort heldur var danska,
landafræði eða reikningur; hann var skapaður til að vera vísindamaður, en
ekki skólakennari. ... Hann var undarlega nefmæltur, eins og hálfholgóma;
piltar báru mikla virðingu fyrir honum og gerðu sér ekki dælt við hann, þó
hann þætti undarlegur; það var honum allt fyrirgefið, því menn vissu, hver
hann var. ... Björn var fráhverfur kvenfólki, og dáruðu Islendingar hann fyrir
það, og komu honum loksins til að fara til einhverrar lausakonu og sögðu
hann yrði að segja eitthvað fallegt við hana, t.a.m. hún væri fagureygð og því
líkt. Bjöm fór og segir við stúlkuna: „Deres 0jne er gule og grönne og röde
og blaa og spille i alle Regnbuens Farver.“ Stúlkan hefur haldið, að maðurinn