Menntamál - 01.09.1937, Blaðsíða 76

154
Skólamál í Tékkóslóvakíu
MENNTAMÁL
Á uppeldismálaþinginu í París i sumar vöktu futltrúar Tékkó-
slóvakíu mikla athygli og aðdáun þeirra, sem á þá hlýddu. Olli
því tennt. 1 sambandi við fyrirlestra þeirra söng fjölmennur kór
kennslukvenna. Hefir kór þessi áður ferðast víða um Evrópu
og hvarvetna getið sér hinn hezta orðstí. Mun það hafa valdið
miklu um, að fleiri áheyrendur voru á fyrirlestrum þeirra en
flestra annarra. Hin ástæðan var sú, að fyrirlesarar þeirra liöfðu
frá einkar merkum framförum í skólamálum að segja.
Svo sem kunnugt er, þá er Tékkóslóvakía, sem sjálfstætt ríki
í núverandi mynd, eitt af yngstu ríkjum Evrópu, stofnað eftir
ófriðinn mikla. Eigi að siður á þjóðin að baki sér langa og
merka menningarsögu, sem þó hafði að miklu leyti gleymzt um
meira en tvær aldir. Með fádæma þrautseigju og andagift tókst
nokkrum forystumönnum Tékka, að rifja upp hina fornu sögu,
að vekja þjóðina til meðvitundar um hana og að fá viðurkenn-
ingu stórveldanna á hinum sögulega rétti. Lifið og sálin í þess-
ari baráttu var vísindamaðurinn Mazaryk, fyrsti forseti Tékkó-
slóvakíu, nú nýlátinn sem þjóðhetja lands sins.
Tékkóslóvakía er eitt. þeirra rikja í Evrópu, þar sem lýðræðið
sýnist standa föstustum fótum. Foringjar þjóðarinnar í stjórn-
málum og menningarmálum telja það sínar helgustu skyldur, að
vernda sjálfstæðið og lýðræðið, sem þeir telja hvort öðru óað-
skiljanlegt. Þetta sjónarmið kom mjög ákveðið fram i erindum
fyrirlesaranna i París, t. d. þeirra Franke kennslumálaráðherra
og Prihóda háskóiakennara i Prag; einnig í ræðu Osuzkys sendi-
herra Tékkóslóvakiu í París. En þeir voru einnig allir sammála
um það, að til þess að geta verndað sjálfstæðið og lýðræðið, væri
höfuðnauðsyn að efla sem mest menntun og menningu þjóðar-
innar. Skólarnir, æðri sem iægri, væri þvi óskabörn þjóðarinn-
ar og leiðtogar hennar litu á það sem sögulega nauðsyn að efla
þá með ráði og dáð, enda fjárframlög til menningarmála aukin
ár frá ári.
Árið 1928 markar tímamót í skólamálum Tékkóslóvakíu. Það
ár eru settir á stofn nokkrir tilraunaskólar. Þeir eru starfrækt-
ir á þjóðlegum grundvelli, en með hliðsjón af erlendum starfs-
skólum eða nýskólum. Tilraunaskólar þessir verða upphaf að
voldugri skólahreyfingu í landinu.
Árið 1932 var samin ný námsskrá fyrir barnaskólana. Er þar
fetað í spor tilraunaskólanna og stefnt ákveðið að þvi mark-