Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar - 01.01.1939, Side 23

ALMANAK 1939
23
Áhrif þessarar ræðu þá í bráðina voru þau ein,
að vinir hans hrygðust og kendu í brjóst um hann.
En móstöðumenn hans hæddust að framkomu hans
sem þeim þótti ósamboðin manni í slíkri stöðu
og við svo hátíðlega athöfn. Jafnvel John Hay,
ungur maður, listrænn og einhver hinn einlægasti af
aðdáendum Lincolns, komst þá svo að orði, að ræða
Everetts hefði verið óaðfinnanleg, og svo hefði nú
“Gamli maðurinn (Lincoln) komið þar eins prúð-
mannlega fram, eins og við var að búast af honum.”
Þó voru þar nokkrir menn á meðal hinna
gætnari og greindari, sem þá strax fengu hugboð
um að þessi ræða hefði eitthvað inni að halda ó-
venjulegt, og sem ekki myndi gleymast, þó þeir
gætu þá í bráðina ekki gert sér fyllilega grein fyrir
því. Þetta hugboð þeirra reyndist brátt rétt að
vera. Því þó ræða Everetts sé nú hætt að hrífa
menn og sé nú ekki lesin af neinum, þá hefir þessi
stutta ræða Lincolns orðið að klassik í enskum bók-
mentum og lifir þar á meðan ensk tunga er töluð.
“Svo djúp, svo djúp, sem líf í heilli þjóð”, kveð-
ur skáldið um sálma Hallgríms. Líkt má segja um
þessa ræðu Lincoln’s. Passíusálmar Hallgríms urðu
til á einhverri hinni mestu eymdaröld, sem yfir þjóð
vora hefir komið. Þegar Lincoln flutti ræðu þessa,
var þjóð hans að ganga í gegn um mikla eldraun,
og munu hörmungar stríðsins hafa einkum lagst
þungt á hann, sem í sannleika v#r friðarins maður.
Reynt hefir verið að þýða þessa ræðu á ýmsar
tungur, þar á meðal á íslenzku. En listaverk sem
þessi, verða ekki þýdd á aðrar tungur svo vel fari.
Þau eru séreign sinnar þjóðar, helgidómur, sem
vandi mikill er að fara höndum um, svo ekki falli
þar á fölskvi. Ræðan birtist því hér á frummálinu,
eða eins og Lincoln flutti hana.
G. E.