Jólablað félagsins Stjarnan í austri. - 24.12.1917, Blaðsíða 69

III. TRÚARBRAGÐAHÖFUNDAR.
Öllum trúarbrögðum hnignar fyr eða síðar. — Þeir menn,
sem hafa leitast einna mest við að lesa trúarbragðasöguna
ofan í kjölinn, þykjast þess fullvissir, að öll trúarbrögð hafi
uppliaflega verið fær um að fræða fylgismenn sína um ýms
grundvallarsannindi tilverunnar. Og aðalfræðsla þeirra á æfin-
lega rót sína að rekja til sjálfs trúarbragðaliöfundarins, og
befur auðvilað verið fullkomnust á meðan bans naul við. Því
þegar að er gáð, liafa engin trúarbrögð áll sér verulegt fram-
faraskeið; þau eru öll fullkomnust í byrjun. Þegar frá liður
lekur þeim smáll og smátl að hnigna, jafnvel þólt þau haldi
áfram að ná meiri útbreiðslu, og ef lil vill lætur nær sanni
að segja, að þeim linigni þeim mun meira sem þau útbreiðast
meira. Og bnignun þeirra beldur stöðugt áfram, unz þau
verða að meslu leyti fólgin í belgisiðum, ytra fyrirkomulagi og
ósveigjanlegum erfðakenningum — erfðakenningum, sem eins
og lirökkva í sundur í böndum hinna sundurleilu og sundur-
lyndu trúarflokka, er þeir taka lil að togast á um þær. En
þegar svo er komið, rís upp andlegur leiðtogi, sem endurnýjar
trúarbrögðin eða breylir þeim úr hnignunarástandinu að meira
eða rninna leyli í ný trúarbrögð. En það er eftirtektarvert, að
íleslir trúarbragðaböfundar bafa vaxið í augum fjdgismanna
sinna, að sama skapi sem trúarbrögðunum liefur linignað og
menn leitast minna og minna við að lifa eftir kenningum þeirra.
Hinir fyrslu fylgismenn trúarbragðahöfundarins skoða liann
sem fræðara sinn eða meistara, svo verður liann skoðaður sem
guð og maður eða bálfguð og seinast reglulegur guð og þá venju-
legast talinn nokkurn veginn jafnoki sjálfs tilveruböfundarins.
Hin sameiginlega likingarsaga trúarbragðanna. — Að því er
séð verður, hefur mannkynið aldrei verið leiðtogalaust í and-
07