Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1927, Qupperneq 6

IÐUNN
Lífsviðhorf guðspekinnar.
Eftir C. Jinarajadasa.
(Erindi flutt í Nýja Bío 4. sept 1927.)
Engin skepna jarðarinnar er jafn-eirðarlaus og maður-
inn. Hann er síleitandi og síóánægður. Dýrið hefir að
eins örfáar þarfir. Það þarf að afla sér bráðar, verja
sig fyrir árásum annara og fullnægja æxlunarhvöt sinni
á ákveðnum tímum. Þannig lifir dýrið; það er sífelt bú-
ið til varnar og til þess, að hrifsa til sín nauðsynjar
sínar. Líf mannsins er orðið fjölbreyttara en dýrsins
vegna þess, að hann er hugsandi vera. Hann áformar
og vinnur að framkvæmd áforma sinna, en það er dýr-
inu ofvaxið. Verður hann þess var, er hann tekur að
gera áætlanir fyrir framtíðina, að hann er hluti af um-
hverfi og fyrirætlunum, sem hann hvorki hefir samið né
ræður við. Þá fer maðurinn að reyna að skilja. Dýrið
reynir það ekki; það lifir að eins fyrir augnablikið og
tekur á móti sársauka og vellíðan eftir því, sem fyrir
fellur. Maðurinn neyðist líka til að taka á móti því,
sem að höndum ber, en hann spyr: Hvers vegna ? Það
er þessi eilífa spurning, er altaf vaknar innra með mann-
inum, sem býr honum þyngstan harm og æðsfu sælu.
Austrænir heimspekingar hafa íhugað gaumgæfilega
þessa sífeldu þrá eftir fullnægju, enda þótt það sé fyrst
nýlega að vestræn sálarfræði hefir uppgötvað þessa hlið
sálarlífsins. Þeir, sem fást við sálargrenslan kalla þefta
libido, þ. e. ástríðu eða ósk. Buddha kallaði þetta Tanha,
þ. e. lífsþorsta. Nútíma sálargrenslan greinir lífsþorstann,