Hlín. - 01.04.1902, Blaðsíða 87

77
verða hér fremur ódýrt, ekki einungis að því leyti sem
notkun vatnsfallsins snertir, þar sem því yrði við komið,
heldur einnig þar, sem óhjákvæmilegt kynni að vera að
hafa til þess gufuvélar, nieð því að eldsneytið til þeirra
mundi verksmiðjurnar leggja sjálfar til að mestu eða öllu
leyti, án nokkurs tilfinnanlegs aukakostnaðar, sem sé sag,
spæni, smá afsög o. þ. h.
Hin sanna nauðsyn iðnaðar í hverju landi miðast ekki
einungis við það, hve milda eða almenna þörf landsmenn
hafa fyrir unninn varning, þann sem er um að ræða, né
heldur við það, hvort efnið til iðnaðarins er framleitt inn-
an eða utan lands, heldur miðast hin sanna nauðsyn
iðnaðar aðallega við það, að auðið sé að framleiða hina
unnu vöru innanlands, hverrar tegundar sem er, eins
góða og eins ódýra og sams konar unnin vara getur
verið, innflutt frá útlöndum á sama tíma; því að sé inn-
lenda iðnaðarvaran dýrari eða lakari en útlenda varan
er innflutt, þá verður innlendi iðnaðurinn með því fjárhags-
leg byrði á landsmönnum, og er þá ekki nauðsynlegur,
heldur þar á móti skaðlegur, nema því að eins að lands-
fólkið sé svo margt, að innlendi iðnaðurinn dragi ekki
til sín vinnufæra menn frá öðrum arðmeiri starfsgrein-
um landsins. Og hér er nú einmitt þess að gæta, hvað
ísland snertir, að það er fremur fólksfátt, og má því
ekki við því að missa vinnukraft sinn að neinu leyti til
iðnaðarstofnana (þó innlendar væru), sem yrðu landsmönn-
um til byrði; þótt auðvitað sé að landinu er á ýmsan
hátt styrkur í sjálfstæðum iðnaðarstofnunum, svo framar-
lega sem þær ekki skaða almenning beinlínis á þann hátt,
sem hér var tekið fram. — A líkan hátt er því farið með
framleiðslu jarðarafurðanna, hvar helzt sem er£í heimin-
um, að það er aldrei nauðsynlegt, — af því að það borg-
ar sig ekki, — að framleiða í nokkuru landi nokkuð það,