Kirkjuritið - 01.06.1978, Page 47

9óða þýðingu fyrir land og lýð.
Prestastéttin vaknaði til skýrari með-
vitundar um hlutverk sitt en hún hafði
^ður haft. Auk þess fengu klerkar
betri menntunarskilyrði en fyrr, og
^rgir þeirra silgdu til háskólanáms.
Arangurinn af starfi prestanna, sem
v°ru hinir eiginlegu barnafræðarar,
varð brátt augljós. Nokkrum áratug-
Urn síðar, þegar æskan frá miðri 18.
°ld er fullvaxin og hefur getið af sér
nýja kynslóð er öðruvísi um að litast
®n fyrr. Lestrarkunnáttu manna hafði
isygt fram , og útgáfa veraldlegra
b°ka fór nú að færast í vöxt, svo að
estur fólksins var ekki eins einhæfur
°9 fyrr. Höfuðmáttarstoð lestrar-
ennslunar var trúarskyldan. Það var
pví hlutverk prestanna að halda krist-
lr|dómsfræðsunni sem fastast að al-
JT^nningi. Og það gerðu þeir undir
estum kringumstæðum dyggilega.
þessum ástæðum var kristindóms-
r®ðslan grundvöllur alþýðumennt-
Unerþjóðarinnar.“
, kjölfar Harboes silgdu síðan fyrstu
Mkvenn-. „p0nti“ kom út árið 1741
• , annleikur guðhræðslunnar eftir Er-
Pontoppidan Sjálandsbiskup),
a|le eða „tossakverið" kom út 1796
* ®rdómsbók í evangelísk- kristileg-
m frúarbrögðum eftir Balle, sem þá
ar orðinn Sjálandsbiskup), Luthers
ekismus með stuttri útskýringu
l^v lr Ba|slev kemur út 1866 og Helga-
1 Gefnar voru út biblíusögur
' 1870 og eftir aldamótin (1911)
aid71 ut.*3arnaþiblía þeirra séra Har-
^ar Níelssonar prófessors og séra
„ 9núsar Helgasonar skólastjóra
kve naraS,<°lans' Enda Þótt Helga-
r hafi sætt harðri gagnrýni síðar
var það mál manna þegar það kom út
að með því hafi skipt sköpum til hins
betra frá því sem áður var, enda út-
rýmdi það á skömmum tíma kverum
hinpa dönsku klerka.
Árið 1970 var gefin út allnákvæm
tilskipun um fræðslu barna og ung-
menna og fólust í henni ströng ákvæði
um kennslu í lestri og kristnum fræð-
um. Árið 1880 setti Alþingi lög sem
kváðu jafnframt á um kennslu í skrift
og reikningi. Þessar greinar, lestur,
kristin fræði, skrift og reikningur, eru
því hinar einu lögboðnu námsgreinar
fram til ársins 1907, en þá var í fyrsta
skipti sett heildarlöggjöf um fræðslu
barnaog unglinga.
Kristin fræði eru þannig aðalnáms-
grein íslenzkra ungmenna fram yfir
aldamótin 1900 og í öndvegi höfð.
í lögum frá 1907 segir svo um
kennsluna í kristnum fræðum: „Hvert
barn, fullra fjórtán ára, á að hafa lært í
kristnum fræðum það, sem heimtað
er eða heimtað kann að verða að börn
kunni í þeirri grein til fermingar."
Með fjölgun skóla og í kjölfar nýrr-
ar löggjafar færist kristindóms-
fræðslan í æ ríkari mæli út af heimil-
unum og inn í skólana. Þetta þótti
eðlilegt, enda voru prestar og guð-
fræðingar víða stjórnendur skóla
framan af öldinni eins og verið hafði
áratugina fyrir aldamót.
Um aldamótin á sér stað á opinber-
um vettvangi lífleg umræða um krist-
indómsfræðsluna, einkum það
hvernig að henni var staðið. í þeim
umræðum tóku þátt bæði klerkar og
skólamenn.
Árið 1890 skrifar séra Jónas Jónas-
son t. d. grein íTímarit um uppeldi og
125