Prestafélagsritið - 01.01.1927, Side 181

Prestafélagsritiö.
Erlendar bækur.
173
heldur verið að reyna að sýna fram á, hve fráleitum skoðunum þessir
sérflokkar haldi fram. Aherzlan er aftur á móti öll lögð á að gera sem
allra óhlutdrægasta grein fyrir uppruna flokkanna og þróunarsögu, ytri
skipun þeirra, kenningu þeirra og guðsþjónustu- og helgisiðafyrirkomu-
lagi, jafnframt því sem sagt er frá þeim mönnum, sem sérstaklega hafa
orðið til þess að hafa mótandi áhrif á allan þróunarferil þeirra alt til
nálægs tíma. Og öll þessi greinargerð er aðallega bygð á ritum þessara
trúarflokka sjálfra. Hér er með öðrum orðum öllum hleypidómum um
flokkana á bug vísað, en staðreyndirnar einar Iátnar tala, og geta svo
lesendurnir sjálfir út frá þeim myndað sér skoðanir sínar á þeim, án
þess að byggja á því einu, sem aðrir mæla og þá ef til vill út frá ein-
hverjum dagdómum manna, sem ekki voru færir um að Ieggja rélt mat
á þessa fríkirkjulegu trúarflokka.
En þetta gerir rit dr. Neiiendams svo einstaklega viðfeldið aflestrar.
Lesandi þess finnur, að hann stendur þar gagnvart manni, sem alveg er
óhætt að gefa sig á vald sem leiðbeinanda. Og þegar svo þar við bætist,
hve skemtilega höfundurinn miðlar þar af miklum og víðfeðma lærdómi
sínum, hve framsetningin öll er lipur og létt, þá verður nautnin ósvikin,
sem lesandanum veitist við lestur ritsins. Væri þess óskandi mjög, að
ekki sízt prestar vorir reyndu að eignast þetta afarfróðlega, vel samda
og skemtilega rit. Dr. J. H.
Eivind Berggrav: „Religionens Terskel, et Bidrag til Gransk-
ningen af Religionens sjælelige Gennembrud". Oslo 1924. Og: „Den
religiöse Fölelse i sundt Sjæleliv. En Analyse af Stemning og Sinde-
lag i Kristendommen11. Oslo 1927.
Trúarleg sálarfræði eða trúarbragða-sálarfræði mun vera tiltölulega
ný grein hinnar vísindalegu sálarfræði. Sérstaklega hafa amerískir vísinda-
og hugsanamenn gefið sig við þessari tegund sálarfræðinnar síðasta
mannsaldurinn, og hafa sum rit þeirra, og þá vitanlega þau, er bezt
þóttu, verið þýdd á Norðurlandatungur. En þótt þeim væri tekið vel í
fyrstu, hefir einkennilega fljótt orðið hljótt um þessi góðu rit. Rit þau,
sem nefnd eru í fyrirsögn þessarar greinar, virðast bera það með sér,
að óþarfi sé að fara til Vesturheims, til að fá góða greinargerð varð-
andi sálfræðilega athugun átrúnaðarins og þá sérstaklega hvað átrúnað-
urinn sé í inslu rót sinni og eðli. Bæði þessi rit leiða ómótmælanlega í
ljós, að þar sem er höfundur þeirra, hinn góðkunni útgefandi tímaritsins
„Kirke og Kultur", dr. Eivind Berggrav, hafi Norðurlandaþjóðirnar eign-
ast hugsanamann, sem mikils megi vænta af einmitt á því rannsóknar-
sviði, er lýtur að átrúnaðinum, hvernig hann sé uppkominn, hvað hann
sé í insta eðli sínu og hvernig hann komi í ljós svo sem mikilvægur
þáttur mannlegs sálarlífs. Og eitt er víst, að enda þótt svo fari, að sitt
sýnist hverjum um eitt og annað, sem höfundurinn heldur fram í ritum