Sjómannadagsblaðið - 01.06.1998, Qupperneq 64

64
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Jóhann Jónsson elti
hvítliða eftir Pósthús-
stræti.
Jón Bacli, sendimaður
sjómanna til !TF.
Jón Bjarnason var sett
ur á svartan lista út
gerðarmanna.
einstaka raddir sem létu annað í ljós.
Blöð þau sem studdu málstað útvegs-
manna í deilu þeirra við sjómenn hófu
svæsin skrif gegn Jóni Bach. Brigsl-
uðu honum um landráð og báðu for-
vígismenn alþýðusamtaka aldrei þríf-
ast. Svo langt gekk að jafnvel
Menntaskólinn eða nemendur hans
blönduðu sér í deiluna. Bjarni Bene-
diktsson síðar ráðherra hélt sína fyrstu
stjórnmálaræðu á fundi Framtíðarinn-
ar, félags nemenda. Bjarni kvaðsl
vilja drepa á framkomu alþýðuilokks-
manna. Jón Baldvinsson greiddi at-
kvæði með hverri íjárveitingu, hve
vitlaus sem hún væri, og kæmi þannig
landinu „á hausinn“, hefði viljað
koma öllu í uppnám, til þess að koma
af stað byltingu. Kvað hann sendiför
Jóns Bach til Englands hafa verið
gerða til þess að eyðileggja saltfisks-
og ísfisksmarkað og væri hún full-
komlega vítaverð, þó ekki varðaði við
lög.
Skrásetjari fundargerðar og sögu
Menntaskólans bætir við frásögnina:
„Jón fór til Englands til þess að semja
um inngöngu Sjómannafélags
Reykjavfkur í alþjóðasamband sjó-
manna.“ (Heimir Þorleifsson: Saga
Reykjavíkurskóla).
Við frásögn þessa má bæta því að
alltaf gengur keflið hönd úr hendi í
þjóðarsögunni. Jón Baldvin Hanni-
balsson var heitinn nafni Jóns Bald-
vinssonar, svo þangað má væntanlega
rekja „byltingarstarfsemi“ og stjórn-
málastarf hans, að „koma öllu í upp-
nám“ og „eyðileggja saltfisk- og ís-
fisksmarkað“.
í afmælisriti Sjómannafélags
Reykjavíkur: Tíu ára starfssögu, er
birt frásögn um gang deilunnar og
sögð saga erlendra samskipta:
„Þegar kaupdeilan stóð yfir, sum-
arið 1923, var sjómönnum hin mesta
nauðsyn að leita trausts hjá stéttar-
bræðrum sínum erlendis. Það þótti þá
sýnt að Norðurlandasambandið
mundi ekki geta veitt mikið lið. Var
því það ráð tekið að snúa sér lil Bret-
lands. Var samþykkt á fjelagsfundi
seint í ágúst, að senda mann utan með
þeim erindum. Til fararinnar var kjör-
inn Jón Bach. Tók hann sjer fari með
gufuskipinu Islandi 30. ágúsl 1923 og
var förinni hcitið til Leith í fyrsta
áfanga. Þegar þangað kom, brá svo
undarlega við, að Jóni var bönnuð
landganga, en þá hafði um langt skeið
ferðamönnum verið frjáls landganga
um allt Bretland. Þótti það ekki ein-
leikið að bresk yfirvöld skyldu gefa
svo mikinn gaum að ferðum Jóns, ef
ekki hefði þeim komið vísbending
nokkur hjeðan af landi, ekki vinveitt
sjómönnum. En hvað sem um það
var, þá Ijetu bresku yfirvöldin hafa
hendur á Jóni og gera nákvæma leit í
farangri hans og á honum sjálfum.
Upp úr þessu hafðist þó ekki annað en
brjef, eða yfirlýsing, frá Sjómanna-
fjelagi Reykjavíkur um að það óskaði
að komast í samband við breska hafn-
arverkamenn, og að Jón væri um-
boðsmaður þess í þeim erindum. Þetta
var þó látið nægja til þess að hafa Jón
í haldi á skipinu, meðan það stóð við
í Leith. Þegar skipið fór frá Leith á
leið til Kaupmannahafnar, sendi Jón
Sjómannafjelaginu loftskeyti um það,
hvar komið væri máli. Fjelagið sneri
sér þegar til forsætisráðherra hjer og
skoraði á hann að gangast fyrir því að
Jóni yrði veitt landgönguleyfi í Bret-
landi. Jón fór nú með „íslandi“ til
Kaupmannahafnar, og var tekið þar
vel af dönskum sjómönnum, sem
gerðu alll er þeir máttu til að greiða
götu hans. Frá Khöfn skrifaði Jón
Fjelagi hafnarverkamanna í Englandi
og gerði þeim grein fyrir máli þessu.
Jón hafði einnig stöðugt samband við
Sjómannafjelagið hjer. Var það afráð-
ið að hann skyldi fara til Hollands og
beiðast upptöku fyrir Sjómanna-
fjelagið í Alþjóðasamband flutninga-
manna í Amsterdam. Jóni var vel tek-
ið í Amsterdam, og erindislok urðu
þau að Sjómannafjelagið var tekið í
Alþjóðasambandið og skyldi það telj-
ast meðlimur þess frá l.júlí 1923. Jón
kom við í Leith á leiðinni heim. En
fékk ekki landgönguleyfi þá heldur.
Hjer heima gerðu andstæðingar sjó-
manna veður mikið út af för Jóns og
töldu hana landráðatiltæki. En allt það
landráðaskraf hljóðnaði skyndilega,
eftir að gengnar voru um garð alþing-
iskosningar, sem fóru fram um vetur-
nætur eftir þetta.
Ráðstafanir sem gerðar voru og
gera mátti af hálfu Alþjóðasambands-
ins, til liðsinnis íslenskum sjómönn-
um, urðu svo seint tilbúnar, að þær
gátu ekki komið að haldi — í það
skiftið."
Þegar greinarhöfundur sá er þessar
línur ritar var á ferð í Bretlandi árið
1993 var leitað til aðalstöðva ITF, al-
þjóðasambands þess, sem Jóni Bach
var ætlað að hafa samband við, svo
sem fyrr var greint. Ætlunin var að
leita upplýsinga um erindi Jóns Bach
og hvers konar úrlausn hann hefði
fengið. Með góðviljaðri aðstoð starfs-
manna tókst að að afla gagna er sýndu
með hvaða hætti erlend verkalýðs-
samtök brugðust við beiðni reyk-
vískra sjómanna um aðstoð.
í gögnum ITF er skráð frásögn um
þátt sambandsins og félaga er því
tengdust. Jón Bach hélt áfram för
sinni með Islandinu, skipi Sameinaða.