Eimreiðin - 01.10.1940, Page 92

388
RITSJÁ
EIMREIÐIN
en fimm sýnishorn úr lienni. Merkir eru líka hinir stórhreinlegu róm-
önsku upphafsstafir í hdr. Gríms Skúlasonar rcktors i Hruna (IX—XII).
Sonur hans, Björn Grimsson (1575—1635), liefur fyrstur manna tekið
upp skrautlist endurreisnartimahilsins og stælt titilblöð þess og upp-
hafsstafi. Hafi hann skrifað og lýst hdr. i Gl. kgl. Sml. 327 a, 4°, eins
og þeir Matthías I’órðarson og H. H. telja, ])á hefur hann ekki verið
neinn skussi i listinni, þvi ])etta er tvímælalaust fegurst handrit frá
seinni öldum, enda ekki færri en 11 sýnisliorn úr því liér. Hann beitir
fyrir sig rómönskum og gotneskum stíl ekki siður en liinum nýja stíl
endurreisnartímabilsins.
Þó hér sé eigi alt upptalið, skal staðar numið. Bókin er þakkarverð
viðbót við þckkingu vora á islenzkum handrilum og islenzkri list.
Slefán Einarsson.
Einar Ól. Sveinsson: UM ÍSLENZKAR ÞJÓÐSÖGUR. Reykjavik 19i0.
Sú var tíðin, að fræðimenn höfðu þjóðsögur í litlum metum, en það
viðliorf er hreytt fyrir löngu. Nú viðurkenna það allir, að þessi skáld-
skapur alþýðunnar, — því þjóðsögur eru skáldskapur fyrst og fremst,
skáldverk ótal margra kvcnna og karla, sem enginn veit nú orðið nafn
á og aldrei liafa verið talin í skáldatölu, — er næsta merkilegur og
að liann er mikilsvert rannsóknarefni. Þjóðsngnafræðin er orðin sérstök
visindagrein, sem mikil stund hefur verið lögð á siðustu mannsaldrana
og þegar hefur horið mikilvægan árangur, hæði til aukins skilnings
á þjóðsögunum sjálfum. eðli þeirra og sögu og i ýmsum efnum öðrum,
er þjóðsögur geta varpað ljósi á, séu þær skoðaðar með réttum hætti.
Trúað gæti ég þvi, að vér íslendingar eigum meira af þjóðsögum en
nokkur ])jóð önnur, ef við mannfjöldann er miðað. Er enn unnið að
söfnun þjóðsagna hér á landi, og litur helzt út fyrir, að sú náma verði
aldrei tæind. Munu flestir sammála um það, að þjóðsögurnar séu ein
dýrmætasta eignin, sem þjóð vor á, enda eru vinsældir þeirra miklar
og fremur vaxandi en rénandi. Sést það ljósast af þvi, að aldrei liefur
verið gefið út meira af þjóðsögum liér á landi en siðustu árin. I skra
dr. Einars yfir íslenzk þjóðsagnarit eru talin ekki færri en 20 þjóðsagna-
söfn, stærri og smærri, sem út liafa komið síðan 1015, og eru sagnaþættir
ekki taldir þar með, og i þessari tölu eru jafnstór rit og þjóðsögur Sig-
fúsar Sigfússonar, þjóðsögur Ólafs Daviðssonar (tvö stór bindi) og Gríma,
sem nú eru komin af 15 Iiefti. Sýnir þetta, að fólkið liefur ennþá mætur
á þjóðsögum og les þær enn sér til ánægju.
En þótt mikið hafi verið gefið út af islenzkum þjóðsögum, þá hefur
hingað til litið verið um þær ritað á islenzka tungu, og aldrei neitt i
lieild. Lætur ])ó að likum, að slikt rit myndi verða gagnlegt almenn-
ingi og auka skilning manna á þjóðsögunum, eðli þeirra og gildi, og i
annan stað virðist það Ijóst, að heildarrannsókn á þjóðsögunum íslenzku,
sem hafi lifað hér með einangraðri ])jóð og við sérstæð kjör, muni verða
lærdómsrik fyrir þjóðsagnafræðina alment.