Eimreiðin - 01.10.1956, Blaðsíða 82

Vilhjálmur S. Vilhjálmsson:
VIÐ SEM BYGGÐUM ÞESSA
BORG I. Setberg 1956.
Þessi bók, sem virðist upphaf á
stóru ritverki, flytur minningar níu
manna, sem allir hafa búið lengst
sinnar ævi í Reykjavík. I þessum
hópi er ein kona, Steinunn Þórar-
insdóttir, sem um langt skeið hefur
starfað í sjúkrahúsum — á Kleppi,
í I.augarnesi og í Kópavogi. Hún
er fædd austur í Landbroti í Vestur-
Skaftafellssýslu. Af karlmönnunum
eru þrir fæddir í Reykjavík, einn
norður í Svarfaðardal, annar vest-
ur á Mýrum, þriðji við norðanverö-
an Breiðafjörð, fjórði í Bíldudal i
Arnarfirði og sá fimmti suður í
Leiru.
Svo mikið hefur nú verið skrifað
af ævisögum og minningum hér á
landi, að telja má orðið erfitt að
geia þannig úr garði sögu manris
eða söguþátt, að vinningur sé að.
Til þess að svo megi verða þarf
frásögnin að vera með snillibrag
eða að minnsta kosti í allnánu sam-
ræmi við það, sem frá er sagt, og
lífsatvik og lífskjör annað tveggja
sérstæð eða sögufólkið hvort tveggja
í senn fastmótaðar persónur, sem
vilja leysa frá skjóðunni, og gildir
fulltrúar sinnar samtíðar.
Það er háttur höfundarins að
liefja hvern þátt á inngangi, sem
á að stilla hug lesandans til sam-
ræmis við það, sem koma skal og
fyrir höfundinum vakir. Auk þess,
sem hann ætlast til þess, að þætt-
irnir séu skemmtilestur, er tilgang-
ur hans sá, að þeir spegli hina
hröðu þróun, sem orðið itefur með
þessari þjóð á tuttugustu öldinni,
sýni það að nokkru, sem var, og
það, sem hefur komið, hvernig það
hefur komið og liver áhrif það hef-
ur haft á mótun og hagi einstakl-
inganna.
Þetta hefur oft tekizt vel, en þó
misjafnlega, því að höfundinum
hefur ekki alltaf lánazt að fá sögu-
mennina til að opna hinar ýmsu
innri dyr ævi sinnar og hugar síns.
Þátturinn um séra Bjarna Jónsson
er mjög fátæklegur. Þar hefur höf-
undurinn vart komizt nema í and-
dyrið og þó sönnu nær, að þar hafi
með hægð og kurteisi verið lokað
við nefið á honum, þá er hann
hafði um hríð haft tal af liúsráð-
anda gegnum gættina. Ekki verð-
ur heldur sagt, að mikið sé á að
græða þættinum af Pétri Björnssvni
skipstjóra. Raunar bregður bliki
eftirvæntingar og stórhugar yfn'
fyrsta liluta frásagnar hans, en sfð-
an skyggir yfir, lesandinn hvorki
heyrir né sér neitt, sem heilli hug
lians. Má segja, að þar sé jafnlítið
veitt þeim, sem vilja njóta sællar
upprifjunar gleðiríks gróðrartínia,
og liinum, sem æskilegt væri að
fengju lífríka og örvandi liugmynd
um merkilega sókn fátækrar og
vana þjóðar. .. En þessir þaettii
skera sig úr, hinir allir eru stórum