Eimreiðin - 01.10.1956, Side 83

RITSJÁ
315
lífrænni, þar brugðið ljósi yfir lið-
inn tíma, sýnt samband þróunar
einstaklings og heildar og lesand-
anum látið skiljast, hve afdrifarík
æska og uppeldi verður manninum
til viðhorfs við breyttum aðstæðum.
Og þarna lifa persónurnar í frásögn
sinni og höfundar. Við kynnumsf
ódrepandi seiglu og stælingu Stein-
unnar Þórarinsdóttur í átakanlegri
baráttu æskuskeiðsins fyrir lífi og
heilsu, sjáum, livernig kröpp kjör,
einstæðingsskapur og þjáningar
bernsku og unglingsára móta líis-
viðliorf og lífsstarf þessarar eðlis-
jákvæðu konu og orka því, að hún
helgar sig líknarstörfum og forystu-
hlutverki á hagsmunavettvangi
stéttar sinnar, og við minnumst
hennar að lestri loknum, þar sem
hún situr styrk og hugarró í her-
bergi sínu og hlustar á klukkuna
gömlu; sem með tifi sínu rninnir á
tíinann, sem liðið hefur. sem líður
og mun líða — og það jafnt þótt
döpur augu þrjóti sýn og hin raun-
sæja líknar- og baráttukona, sem
lét stytta rúmið sitt, þegar stritið
hafði beygt líkama hennar, verði
ekki lengur fær um að fara líkn-
andi höndum um þá, sem lífsþján-
ingin hefur merkt sér... Við skilj-
um Runólf í Holti, skynjum, að
hann hefur verið einn þeirra fjör-
manna, sem án fastrar viðmiðunar
hefur notið mikilla umskipta og til-
Ijrigða og stórra og nýstárlegra tíð-
inda á vettvangi þessarar þjóðar og
umheimsins — og enn er ávallt reif-
ur, alltaf hlustandi og spyrjandi og
raunar til í tuskið rétt eins og áður,
ef hrörnandi líkami segði ekki:
Hingað og ekki lengra. Við sjáum
gjörla þá þræði, sem hafa verið aíl-
vakar í lífi og starfi Eiríks Hjartar-
sonar, þar sem svo heillavænlega
hefur til tekizt, að gróðrarástin og
gróðrarskyldan hafa haldizt í hend-
ur við skilninginn á þeini miklu
möguleikum til bættra lífskjara,
sem sívaxandi tækni liefur veitt ís-
lenzku þjóðinni. Með ánægju fylgj-
um við hinum djarfa, bjartsýna
drengskapar og dugnaðarmanni,
Jónasi Eyvindssyni, og festum í
minni þá mynd, sem í þættinum
lians er brugðið upp af hinum trúa,
en skapharða þjóni íslenzku þjóð-
arinnar, Forberg gamla. Frásiign
Jóns Bjarnasonar birtir okkur þá
vitneskju, að í persónu hans hefur
ólgandi athafnaþrá föðurins orðið
að hugljúfu og draumrænu list-
fengi, sem ekki liefur náð að njóta
sín sakir þess, að arfur og aðstæður
beindu lífi Jóns inn á óhagstæðar
brautir og að íslenzkt menningar-
líf var á æskuárum lians mun
óheppilegri vettvangur listrænum
gáfum heldur en það er nú. Ævi og
barátta Péturs Péturssonar sýnir
okkur ef til vill greinilegar en
nokkuð annað, sem skrifað hefur
verið, hinn geipilega mun á að-
stöðu verkamannsins nú og á fyrstu
áratugum þessarar aldar, svo að
ekki sé lengra farið aftur í tímann
— og hvernig ekki aðeins kjarabar-
áttan, heldur sjálf framvinda at-
hafna- og atvinnulífs hefur þar
valdið straumhvörfum. Ennfremur
er þátturinn af Pétri Péturssyni vel
til þess fallinn að gera mönnum
ljóst, hve afdrifarík hafnargerðin í
Reykjavík hefur orðið fyrir ekki að-
eins þessa tiltölulega miklu borg,
heldur fyrir alla efnahagsþróun í
þessu landi... Þá er það loks þátt-
urinn af Þórarni á Melnum. Hann
er fullur af lífi, enda tilsvör hvergi
eins mörg í þessari bók og jafnrík
af lifandi tilbrigðum. Og yfir þætt-