Eimreiðin - 01.10.1956, Blaðsíða 52

284
EIMREIÐIN
þetta örnefni hefur orðið viðloðandi. Svínadalur, Svínafell,
Svíná, Geitagil, Kiðagil — allt þetta minnir á þá daga, þegar
margt var svína og geita á Islandi. Þá skal minnzt á vöðin.
Árnar hafa lengi verið mikill farartálmi íslenzkum bændum,
bæði við smalamennsku og ferðalög, og vöðin á þeim fengu
hvert sitt nafn. Nú rnunu þessi örnefni gleymast, ef þeim er
ekki bjargað með skráningu, því að nú eru kornnar brýr á
llestar þær ár, sem geta talizt verulegur farartálmi.
Við þjóðtrúna eru mörg örnefni bundin, og mætti skrifa
urn þau langt mál. Tröllagil, Álfaborg, Dverghamar og
Draugaskúti, — þetta er leifar fornrar þjóðtrúar. Tötri var
jötunn mikill. Hann var forvitinn og leit í kringum sig —
rétt þegar blessuð morgunsólin var að gægjast upp fyrir fjalls-
brúnina. Hann varð að steini, og gilið, sem hann var stadd-
ur í, heitir Tötragil. Fyrir nokkrum áratugum voru hér fáir
í vafa um það, að huldar vættir byggju í björgúm og fossum,
hólum og hæðum, og raunar eimir eftir af slíkri trú enn í
dag. Góður og gegn maður, sem ann sannleikanum flestu
fremur, segir það hikláust,.að huldukona hafi rekið kýrnar í
veg fyrir hann, þegar hann var að leita þeirra, og munu menn
ekki gefa Álfastapa og Tungustapa í Dölum fondtnilegt eða
jafnvel uggkennt liornauga, þegar þeir eiga leið fram hjá þeinr
í rökkri — eða hvort rnundi ekki geta farið um ferðalang,
sem fer fram hjá Draugaskúta í leiðindarveðri og brúnamyrkri
og heyrir tófu gagga eða lóm veina?
í örnefnum má finna orð og orðstofna, sem annars eru
horfnir úr málinu, og þykja þessi örnefni merkileg fyrir þess-
ar sakir. Einnig þykir fróðlegt, að örnefni sýna, að orð hafa
aðra merkingu í einum landshluta en öðrum, og athyglisvert
er það, að hið sama heitir sitt á livað, þessu nafni í einni sveit-
inni og öðru heiti í hinni. Berglög, sem liggja þvert á önnm'
lög, heita t. d. ýmsum nöfnum, svo sem Tröllahlað, Dverga-
Irlöð, Festar, Steinbogi, Skessugangur o. s. frv., og verður fróo-
legt að bera þetta saman, þegar fyrir liggur samfelld skrá yf11'
örnefni í öllum héruðum landsins. Krubba er sums staðar
heiti á hrygg, allháum og mjóum, en annars staðar er það nafn
á laut, sem er tilsvarandi í laginu — og mundi það vera upp'
runalegra.