Eimreiðin - 01.05.1960, Blaðsíða 17

EIMREIÐIN
105
en svo heyrði ég liann grípa andann á lofti, þegar Einar loks sagði
eitt þungt og seimdregið E-e-n. Og svo komu öll rökin fyrir því,
að sönnuð væri tilvist annars lífs eftir þetta, komu með nokkru
tneiri hraða en fyrri hluti ræðunnar, og skáldið notaði æ ofan í æ
°'g til að tengja ekki aðeins setningar, heldur líka málsgreinar,
svo að áheyrendurnir fengju enn betur á tilfinninguna, að rökin
fyrir öðru lífi væru svo mörg og samstæð, að í rauninni væri von-
lanst, að tími yrði til að telja þau öll fram. Og loks: Engar full-
yrðingar, í rauninni ekki einu sinni ákveðnar niðurstöður frá
naálflytjanda sjálfum, heldur spurningar, sem hlutu að leiða af
fökunum og hverjum og einum var í sjálfs vald sett að svara . . .
Síðan enn nokkrar spurningar: Mundi nú of djarft að ætla, mundi
nu ekki óneitanlega vera ástæða til að álykta . . . ? Svo var erindinu
'°kið. Aftur þögn . . . Nokkuð löng þögn, en þvínæst kvað lófatakið
Vlð, að því er virtist frá öllum í salnum, undantekningarlaust og
afdráttarlaust ... Og ég hef oft hugsað um það síðan, hve ómet-
anlegt þag mundi hverju málefni að eiga slíkan málflytjanda, þar
Sena sannfæring, sérstæðir vitsmunir, sálfræðilegur skilningur og
þjálfuð list héldust í hendur, svo að hvergi hallaði á um sam-
stöðuna.
Sumarið 1918 las Einar Kvaran upp úr skáldsögu sinni, Sambýl-
lnn» sem þá var að koma út. Þá var ég kominn til Reykjavíkur og
lét mig ekki vanta. Það var troðfullt hús. Nú var svo komið, að
Einar Kvaran hafði sigrað. Boðskapur hans um kærleika og fyrir-
gefningu var í rauninni orðinn í tízku, og málflutningur lrans og
Samherja hans fyrir sönnunum um annað líf var ekki lengur hé-
gilja _ hvað þá ósvinna. Nú var ekki lengur talað í hæðnistón um
sera Einar — hvað þá Drauga-Einar — svo sem hafði verið algengt
fyrir einum tíu árum. Hann var ekki lengur einhver mest um-
^eiidi maður þjóðarinnar, heldur mesti áhrifamaður hennar um
rueriningarmál og mest viðurkennda listaskáld hennar. Og lestur
hans þennan sunnudag varð listrænn og menningarlegur viðburð-
Ur- Hvílík tök á áheyrendunum. Svipbrigði, augnaráð, raddbreyt-
lngar, öllu þessu í hóf stillt, en þó samhæft efni og vænlegt til
ahl'ifa. Þarna var skáldið á hátindi síns undarlega seiðmagns, lista-
^taðurinn í túlkun viðfangsefnanna í essinu sínu. Og á eftir flykkt-
lst um hann hópur aðdáenda, og jafnvel þeir stöðustu af áheyrend-
Utlum sögðu: þarna fer saman óvenjuleg orðsins list og frábær
h^efni til túlkunar.