Eimreiðin - 01.05.1960, Page 30

Hempulaus klerkur og höfuðskáld
Eftir Kristmund Bjamason.
Séra Jón Þorláksson á Bægisá
íæddist 13. desember árið 1744 í
Selárdal í Arnaríjarðardölum. For-
eldrar hans voru Þorlákur prestur
Guðmundsson og Guðrún yngri
Tómasdóttir í Krossdal. Séra Jón
varð stúdent 1763 með lofsamleg-
um vitnisburði. Síðan gerðist hann
skrifari Magnúsar amtmanns Gísla-
sonar og því næst Ólafs amtmanns
Stefánssonar.
Um uppvöxt séra Jóns er lítið
vitað, en geta má þess til, að hann
hafi á æskuárum verið á hrakhólum
-oft og einatt. Séra Þorlákur, faðir
hans, var maður vel gefinn og um
margt mikilhæfur, en þótti óróa-
gjarn, laus í rásinni og drykkfelld-
ur, enda var hann sökum embættis-
afglapa dæmdur frá kjóli og kalli.
Síðar varð hann um skeið sýslu-
maður og klausturhaldari. Sam-
tíðarmenn hans kölluðu hann
„allra stétta Þorlák“ af þessum
sökum, en Jón sonur hans orti
vísuna:
Minn var faðir monsieur,
með það varð hann síra,
síðan varð hann seignieur
og seinast tómur Þorlákur.
Vísu þessari er breytt eftir vísu,
er Þorlákur orti um sig og mjög er
í þessum anda.
Af því, sem hér er um föður séra
Jóns sagt, má geta sér þess til, að
uppeldi hans hafi að sumu leyti
verið ábótavant.
Séra Jón vígðist til Saurbæjar-
þinga árið 1768. En áður en þar
er komið sögu, hafði hann beðiö
sér konu, Jórunnar Brynjólfsdótt-
ur hins ríka Bjarnasonar, er bjó i
Fagradal vestra og víðar. Brynjólf-
ur var gáfumaður mikill og vel
menntur, mikillátur og drykkfelld-
ur. Séra Friðrik Eggerz segir svo
frá þessum meyjarmálum í minn-
ingum sínum: „Jón var stúdent og
skáld mikið. Beiddi hann Jórunn-
ar, en Brynjólfur synjaði honum
og sagði: „Dálti svona, fygli minn-
Jórunn skal heldur fara í Gull-
foss.“ Er hann þar í ánni. — Mun
Jón hafa búizt við, að betur mundu
ganga meyjarmálin við Brynjólf>
er hann hafði tekið prestsvígslu og
fengið Saurbæjarþingið, en Brynj-
ólfi varð þó ekki þokað, er eftir
var leitað, lögðu þó góðir menn
hinum unga presti lið.
Kom nú svo, að Jórunn gek^
með barni séra Jóns. Var þá enn
leitað til Brynjólfs og flutti nnál-
ið fyrir séra Jóns hönd Hallgrím-
ur héraðslæknir Bachmann, el1
Brynjólfur var enn hinn þverasti-
Jórunn ól sveinbarn 1770, og var