Tímarit lögfræðinga - 01.01.1953, Blaðsíða 21

Stjórnarslcráin orj HrafnkötlumáliS
15
„Aðrar tálmanir“ taka að sjálfsögðu ekki til alls þess,
sem kann að torvelda eða jafnvel girða fyrir útgáfu til-
tekins rits, enda þótt það hafi ekkert ólöglegt eða ósið-
legt að geyma. Þó að takmarka þurfi t. d. innflutning papp-
írs vegna gjaldeyrisskorts, þá má það verða til þess, að út-
gáfa tiltekins rits frestist eða verði jafnvel alveg ófram-
kvæmlega. Ekki hefur það þótt brjóta bág við ákvæði
sjórnarskrárinnar, þótt sett væri í lög, að leyfi stjórnar-
valds þyrfti til starfrækslu prentsmiðju. Prentsmiðjurekst-
ur lýtur tollalögum og skatta og yfirleitt reglum um svo-
nefnd „takmörk eignarréttarins", t. d. um hollustuhætti,
reglum um tillit til nágranna. Almenni löggjafinn setur og
reglur um vernd höfundarréttar, sbr. lög nr. 13/1905 og
lög nr. 49/1943 o. s. frv.
3. Eins og sagt var, má stöðva útgáfu rits með fógeta-
banni. Og því fremur má stöðva sölu rits með þeim hætti.
Auðsætt er, að láta má þann mann, sem ábyrgð ber á efni
rits, sæta refsingu, skaðabótum og ómerkingu ummæla, ef
því er að skipta, enda tryggir eitt áicvæði 72. gr. stjórnar-
skrárinnar þetta sérstnklega.
Með „tálmunum" mun í 72. gr. stjskr. 1944 vera átt við
þær hindranir, sem ætlað er, líkt og ritskoðun, að koma í
veg fyrir neyzlu þess réttar, sem mönnum er veittur í
grendinni. Algert bann við birtingu rita tiltekinnar teg-
undar eða tiltekins tímabils mundi því ekki fá staðizt. Sama
væri um undanþægt bann, því að stjórnvald gæti þá neit-
að um allar undanþágur eða mismunað mönnum takmarka-
laust. Með þeim hætti gætu stjórnvöld sett slagbrand fyrir
allt svonefnt prentfrelsi í landinu. Dæmi má taka. Evan-
gelisk-lútersk kirkja er hér þjóðkirkja. Til verndar henni
ákveður almenni löggjafinn, að enginn megi gefa út sálma
eða kvæði eða húslestrarbók, nema kirkjustjórnin, hvort
sem í hlut eiga ný rit eða gömul. Hallgrímssálma, Vída-
Hnspostillu, Helgapostillu, sálma eftir Valdemar Briem eða
Matthías Jochumsson mætti þá kirkjustjórnin ein gefa út.
Almenn lög væru sett um það, að ríkið eitt mætti gefa út
öll rit, skráð fyrir 1900, eða öll rit, miðuð við annað tiltekið