Tímarit lögfræðinga - 01.06.1961, Blaðsíða 61

ættarinnar háttað samkvæmt ákvæðum Grágásar. Eins
og af þessu sést, var hún mjög víðtæk, en því víðtækari
sem hún var, því fleiri voru hinir framfærsluskyldu, og
því meiri líkur voru til þess, að hún bæri árangur. Þrátt
fyrir þetta gat komið fvrir, að enginn úr fjölskvldunni
eða ættinni gat framfleytt hinum nauðstadda, og þá kom
hið opinbera framfæri til skjalanna, fvrst og fremst
Iireppanna.
Landinu var skipt í hreppa. Orðið hreppur er enn notað
um sveitarfélög hér á landi. Uppruni orðsins eða eigin-
leg merking þess liefur hingað til ekki verið skýrð á
fullnægjandi hátt. í norsku finnst sama orðið — repp
— og merkir þar þyrpingu sveitabæja, svo að íslend-
ingar hafa sennilega flutt orðið með sér frá Noregi. 1
Sviþjóð þýðir þetta orð hluta af kirkjusókn. í hvorugu
þessara landa virðist orðið hafa haft nokkra lagalega
þýðingu.
Skipting landsins í hreppa var einungis landfræðileg.
Hver hreppur náði yfir ákveðið landsvæði og hafði ákveð-
in landamörk. Þó var ákveðið, að 20 bændur hið fæsta
skyldu vera i hverjum löghreppi. Skipting landsins eftir
lireppum stóð ekki i neinu sambandi við aðra skiptingu
landsins, svo sem skiptingu í fjórðunga eða goðorð, að
svo miklu leyti sem hinar siðastlöldu skiptingar voru
landfræðilegar. Hreppur og kirkjusókn þurfti ekki held-
ur að fara saman, og flestir hreppar náðu yfir nokkrar
sóknir.
Ekki er vitað nreð neinni vissu, hversu gömul þessi
þjóðfélagsstofnun, hreppurinn, er í íslenzkum rétti. Noldcr-
ir fræðimenn hafa verið þeirrar skoðunar, að hrepparnir
hafi ekki komið til sögunnar fyrr en eftir kristnitöku,
þar eð sú mannúð, er starfsemi hreppanna byggist á,
hafi verið óhugsanleg, meðan landslýður var enn heið-
inn. Að vísu verður vart við áhrif frá kirkjunni i nokkr-
um þessara ákvæða, en það útilokar engan veginn, að
hrepparnir eigi rætur sínar að rekja til heiðins tíma.
Tímcirit lögfræðinga
107