Tímarit lögfræðinga - 01.11.1978, Síða 5

Benedikt Sigurjónsson hæstaréttardómari:
VERÐBÓLGA OG SAMNINGAR
Á 28. þingi norrænna lögfræðinga, sem haldið var í Kaupmanna-
höfn dagana 23.—25. ágúst 1978, var m.a. til umræðu viðfangsefnið
„Inflation og tillempning af aftaler“. Að þingi loknu hripaði ég niður
spjall það, sem hér fer á eftir. Tilgangurinn er að vekja umhugsun
og umræður um þessi mál, sem nú eru mjög ofarlega á baugi manna
á meðal.
Líklega er ekki meira talað um neitt fyrirbrigði hér á landi en verð-
bólguna. Flestir bölva henni, tala um verðbólgudraug og þess háttar,
sumir blessa hana, en þó í hljóði.
Því miður er lítið um öruggar skilgreiningar á því, hvað sé verð-
bólga. Þær skilgreiningar, sem ég hef lesið eftir íslenska hagfræðinga,
eru ekki skýrar. Ef þetta er rangt, þá má vænta þess, að Tímarit lög-
fræðinga gefi þeim rými fyrir andsvar.
I þessu spjalli mun við það miðað, að verðbólga sé hækkun almenns
verðs neysluhluta, sem venjulega hefur í för með sér keðjuverkandi
hækkun verðs á vöru og þjónustu í peningum talið, svo og gengislækk-
un eða gengissig. Um er að ræða fyrirbrigði, sem einstaklingar ráða
yfirleitt ekki um. Hér fyrir utan fellur því venjuleg verðhækkun, sem
bundin er við einstakt viðskiptasvið.
Verðbólgan er ekki nýtt fyrirbrigði. Verður ekki betur séð, en hún
hafi alla tíð fylgt sæmilega fastmótuðum þjóðfélögum. Flestir Islend-
ingar þekkja söguna um Haraldssláttu, þegar Haraldur konungur harð-
ráði blandaði eir í silfur það, sem hann galt leiguhermönnum sínum í
mála. Hér hefur greinilega verið um gengissig eða gengisfellingu að
ræða, ráð til að komast fram hjá áhrifum verðbólgu, sem verið hefur
í landinu. Þetta ráð þekkja Islendingar vel. Reyndar virðist verðbólga
og ýmis ráð gegn henni hafa verið fyrirbrigði, sem alltaf hafa þekkst
99